'Ondanks dat ik, Ilse (39), moeder van zes kinderen en jarenlang werkzaam als pedagoog in diverse functies, had ik tot tien jaar geleden een zeer beperkt en stereotype beeld van hoogbegaafdheid. Ik kon me nauwelijks voorstellen dat ik in mijn eigen gezin ermee te maken zou krijgen.
Het begon allemaal met mijn oudste dochter. Als pasgeboren baby keek ze alle kraamvisite recht in de ogen aan met een ernstige, doordringende blik. Toen ze een jaar oud was, kon ze zich al anderhalf uur onafgebroken met boekjes vermaken zonder dat ik hoefde op te letten of ze ergens aan zat of ergens op klom. Met drie jaar begon ze te schrijven en eenmaal in de kleuterklas kon ze bijna alles lezen. Natuurlijk vond ik dat bijzonder, maar welke ouder vindt zijn kind dat nou niet?
Ze keek reikhalzend uit naar groep 3, waar eindelijk het échte leren zou beginnen. Helaas was dat het begin van een moeilijke periode. Ze veranderde van een blije, onbezorgde kleuter in een neerslachtig en teruggetrokken kind. Aan het einde van het schooljaar wisten de leerkrachten niet goed meer hoe verder, en ik al helemaal niet. Op advies gingen we naar een psycholoog en begon ik me voor het eerst te verdiepen in de term hoogbegaafdheid.
Uit de intelligentietest die was afgenomen, bleek al snel dat ze inderdaad hoogbegaafd was. Dat was het moment waarop het balletje begon te rollen. Ik ging me erin verdiepen en stond versteld, alles wat ik hoorde en las leek over ons te gaan! Vastberaden ging ik op zoek naar de juiste hulp, maar die bleek zeer beperkt beschikbaar.
We probeerden het nog in groep 4, maar dat werd een groot fiasco. Mijn dochter kon zowel met de leerkracht als met de andere kinderen geen aansluiting vinden, ze voelde zich als een buitenaards wezen tussen de aardbewoners. Intussen was ik me gaan oriënteren op voltijds hoogbegaafden-onderwijs en gelukkig kon ze daar in groep 5 starten.
Het moeilijkste om als gezin mee om te gaan is niet de (cognitieve) intelligentie, maar het diepe nadenken en verwerken. Bijna niets is speels, spontaan of ongecompliceerd, alles heeft een diepe laag. Op tienjarige leeftijd had mijn dochter al alles over hypotheken uitgezocht; wat het is, wat de voorwaarden zijn en dergelijke. Zonder dat ik het wist, was ze daar al tijden mee bezig en had ze allerlei conclusies getrokken in haar hoofd. Tijdens een emotionele bui kwam het eruit. Ze zag zichzelf al zitten bij de daklozenopvang, omdat ze voor zichzelf had bepaald dat een hypotheek later onhaalbaar zou zijn. Ze doorleeft haar gedachten van begin tot eind, met alle bijbehorende gevoelens en emoties. Dat stuk wordt vaak niet herkend en op waarde geschat door de buitenwereld.
Mijn dochter zit nu in 3HAVO en dat verloopt redelijk goed. Het kost haar vooral moeite om zich met vakken bezig te houden die ze niet interessant vindt of waar ze het nut niet van inziet. Ze verzet zich bijvoorbeeld tegen het lezen van fictie; waarom zou ze haar brein vullen met de fantasie van iemand anders? Laat haar iets lezen waar ze iets van leert!
Vaak wordt er in begeleiding gefocust op mindset en leren leren, terwijl dat niet de bron van het probleem is. Dat is namelijk het gebrek aan uitdaging en variatie in het onderwijs. Zolang (bijna) alle scholen nog het curriculum volgen waarbij iedereen met Kerst dit moet kennen en met Pasen dat, zal dit onveranderd blijven.
Er zijn de afgelopen jaren verschillende vormen van hulpverlening gepasseerd. Wat het beste resultaat heeft geboekt, is lichaamsgerichte begeleiding. Gesprekken één op één hebben een beperkt effect, omdat alles meteen wordt doorzien en leidt tot sociaal wenselijke antwoorden. Mijn dochter kan heel lang met iets doorgaan en komt pas veel te laat erachter dat haar emmer overloopt, met een extreme bui als gevolg.
Door lichaamsgericht aan de slag te gaan bij een therapeut gespecialiseerd in hoogbegaafdheid, heeft ze geleerd bewust te ademen tijdens stress en kan ze nu tijdig haar lichamelijke reacties opmerken, zodat ze hierop kan inspelen.
Ik zie mijn dochter als mijn grote leermeester. Dankzij haar heb ik niet alleen veel over haar (en de andere kinderen) geleerd, maar óók veel over mezelf. Met de kennis die ik nu heb, probeer ik mijn dochter middels actieve nabijheid vertrouwen te geven in het leven, de mensheid, de toekomst en bovenal in zichzelf. Dan gaat die hypotheek haar vast ook lukken, op het moment dat het zover moet zijn.'
