3 maart 2021 door Bregje Jonkhart
In mijn vorige blog vertelde ik over de scanner in je brein, die de verbinding met je partner scant. En een alarm doet afgaan als de verbinding wegvalt of onveilig aanvoelt. Door dat alarm worden je overlevingsmechanismen aangezet: je gaat vechten of vluchten.
Het menselijke ‘vechten en vluchten’ kent vele variaties. Zo gebruik ik vaak de chimpansees en de schildpadden, twee types die op een totaal andere manier reageren als het aankomt op onenigheid, disbalans of onzekerheid.
Als jij een chimpansee-type bent en je voelt je niet gezien, gehoord of begrepen zul je waarschijnlijk om aandacht vragen, klagen of vitten, aan je partner proberen te trekken, heel veel praten en uitleggen, je gelijk willen halen en het beter willen weten, verwijten en kritisch zijn, je verdedigen, jouw partner claimen, het contact opeisen, analyseren of drammen.
Als je een schildpad-type bent en je voelt je niet gehoord of begrepen zul je waarschijnlijk eerst jezelf verdedigen maar bij teveel spanning trek jij je terug om de harmonie te bewaren, ontwijk je conflicten, het gesprek uitstellen, ga je ervandoor, probeer je te sussen of ga je alles relativeren. Je klapt dicht door stress en door de vraag om aandacht van de ander en je kunt niet makkelijk over emoties praten (en soms ook niet goed voelen).
Zowel de chimpansees als de schildpadden doen op hun manier hun best voor de relatie. De chimpansees proberen de verbinding te herstellen. Alleen werkt de manier waarop ze dat doen meestal niet. De schildpadden proberen er, door zich af te sluiten, voor te zorgen dat de situatie niet nog verder escaleert.
Omdat beide aanpakken er zo verschillend uit zien is het voor beide partners (als ze beide een ander type zijn) meestal moeilijk te zien dat het gedrag van de ander óók een poging is om te zorgen voor de relatie. Voor de chimpansee is het weglopen van de schildpad nóg een teken van afwijzing (zie je wel: en ik sta hier dus wéér alleen, niet gezien en onbegrepen). Voor de schildpad is het luide praten van de chimpansee meestal nóg een verwijt (zie je wel: en ik doe het dus wéér niet goed). Er ontstaan patronen van verwijten, aantrekken afstoten en ijzige stiltes.
Grofweg zijn er 3 relatiepatronen waar stellen in terecht komen:
Natuurlijk kennen de patronen allerlei variaties en doet ieder stel het net op zijn eigen manier. Het geeft houvast als je samen met je partner uitzoekt in welk patroon jullie je herkennen. En als je leert zien wat het (irritante!) gedrag van de ander eigenlijk betekent.
Dat de verwijten die je chimpansee-partner maakt, éigenlijk betekenen dat je partner bevestiging zoekt of hij nog wel belangrijk voor je is. Of dat het terugtrekken van je schildpad-partner geen persoonlijke afwijzing is, maar een beschermingsmechanisme. Bijvoorbeeld als reactie op het nare gevoel niet aan je verwachtingen te kunnen voldoen. Én om te leren hoe je je eigen aandeel in dit patroon kan veranderen.
Dan is het jouw uitdaging eerst te kalmeren en dan rustig te vertellen wat je voelt en wat je behoeften zijn. Dus niet als je nog vol in de stress zit, want dan kan je er vrij zeker van zijn dat je partner door jouw heftige emotionele reactie getriggerd wordt.
Dan is het jouw uitdaging je te leren uitspreken en met je partner in contact te blijven. Al mag je, indien nodig, wel eerst een time out nemen om te kalmeren. Zorg er dan wel voor dat je daarna, als de meeste stress gezakt is, het contact met je partner opzoekt. Zo leer je samen, stapje voor stapje, hoe je de verbinding herstelt op een manier die wél werkt.
