Het forum van Ouders.nl is een online community waar iedereen respectvol met elkaar omgaat. Het forum is er voor ouders met vragen over opvoeding, ouderschap, ontwikkeling, gezondheid, school en alle andere dingen die je als ouder tegenkomt in het leven.
8 april 2022
Vaak zetten we tekst in om mensen iets te laten doen of leren. Om dit te kunnen doen moet je naast kunnen lezen een tekst ook begrijpen. Daarom is begrijpend lezen zo belangrijk. In groep 3 leer je lezen, maar daarna gaat de leesontwikkeling nog veel verder. Want als je een tekst niet leert begrijpen, dan kun je er ook niet van leren. Hoe leer je begrijpend lezen en waarom is het zo belangrijk? En hoe kun je begrijpend lezen oefenen met je kind?
Begrijpend lezen is het snappen van wat je leest. Dit kan pas als je eerst hebt leren lezen, het technisch lezen. Bij technisch lezen leer je letters en klanken die bij elkaar horen en kun je zo van m-aa-n het woord maan maken. Het gaat over het aanleren van een leestechniek. Hoe lees je. Na het technisch lezen komt begrijpend lezen: het snappen (begrijpen) van de tekst. Wat lees je precies? Wat bedoelen ze met de tekst, wat voor toon gebruikt de schrijver en hoe haal je dingen uit de context?
Begrijpend lezen is eigenlijk de basis van leren. Als je snapt wat je leest, dan heb je daar een leven lang plezier van. Niet alleen bij taal, maar ook bij rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis en andere vakken. Als je de tekst goed begrijpt, kun je een oefening ook beter maken. Dit is zo op de basisschool, op de middelbare school, maar ook bij een vervolgopleiding en later in je werk.
Goed begrijpend lezen helpt een kind dus de rest van zijn leven. Pitti Redeker, freelance vakspecialist begrijpend lezen bij Squla: “In deze tijd zijn kinderen gewend aan 'snelle’ berichtjes op hun mobiel. Hierdoor wordt er steeds minder begrijpend gelezen. En juist dat ‘diepere’, geconcentreerde lezen is zo waardevol voor kinderen. Ze verwerven nieuwe kennis en leren bijvoorbeeld verbanden leggen. Maar leesonderwijs gaat bovenal om leesplezier bevorderen. Dat gebeurt op school én thuis.”
Laat kinderen iedere dag een half uurtje lezen in een boek dat ze zelf gekozen hebben. En lees iedere dag voor. Laat zien dat lezen leuk is. Voor iedereen!
Om goed begrijpend te kunnen lezen, moet je het technisch lezen onder de knie hebben. Er zijn drie dingen die begrijpend lezen makkelijker maken:
Als je kind deze dingen kan en heeft, betekent dit niet gelijk dat het een ster is in begrijpend lezen. Dat kost namelijk moeite en veel oefening. Bij begrijpend lezen moet je jezelf voor, tijdens en na het lezen steeds dingen afvragen. Zo leer je een tekst begrijpen.
Een leesstrategie helpt je bewust de betekenis van een tekst achterhalen. Wat is jouw doel en hoe ga je dat met het lezen van de tekst halen? De strategieën voor begrijpend lezen worden vaak ‘De 4 V’s’ genoemd. Deze stappen helpen om teksten begrijpelijk te maken. Deze strategieën zijn geen doel op zich maar kunnen je helpen om een tekst beter of sneller te begrijpen.
Naast de 4 V’s zijn er verschillende manieren om een tekst te lezen:
Gelukkig hoeft een kind uit groep 4 nog geen aardrijkskundeboek te snappen - het bouwt langzaam op. Het doel is om kinderen te leren informatie te halen uit informatieve en instructieve teksten, met daarbij ook schema’s, tabellen en digitale bronnen. Hieronder kort wat je kind leert in elke groep en hoe jij hem/haar daarbij kunt helpen.
Dit leert je kind: in groep 3 ligt de focus helemaal op het leren lezen. Dat is moeilijk genoeg. Begrijpend lezen komt pas in groep 4. Hier leren ze eenvoudige teksten lezen en begrijpen. Je kind leert bepalen waar een tekst over gaat, door te kijken naar de titel, de afbeeldingen, etc. Ook leert hij te bedenken wat hij al weet van het onderwerp, zodat hij verbanden kan leggen. De leerkracht helpt hier nog heel veel bij.
Hoe kun jij helpen? Door thuis veel te (laten) lezen, voor te lezen en vragen te stellen over het verhaal en de plaatjes erbij.
Dit leert je kind: in groep 5 en groep 6 leert je kind conclusies te trekken uit een tekst en voorspellingen te doen over wat er gaat komen. Hij leert moeilijke zinnen makkelijker te maken en hoe hij de betekenis van een woord kan afleiden uit de rest van de tekst. Ook leert hij meer over de structuur van teksten, bijvoorbeeld dat je aan het begin de hoofdpersoon leert kennen, dat er daarna dingen gebeuren en dat het laatste stuk het verhaal afrondt. Je kind leert dit steeds meer zelfstandig te doen, onder aanmoediging van de leerkracht.
Hoe kun jij hierbij helpen? Je kind oefent op school veel met verwijswoorden en signaalwoorden. Dit zijn de woorden waarmee je verbanden kunt leggen. Help je kind in de tekst te vinden waar het verwijs- of signaalwoord naar verwijst. Bijvoorbeeld: De juf kwam zingend binnen. Ze had een groene rok aan. Lynn vond hem mooi. → Naar wat verwijst ‘hem’? (oefenen met verwijswoord) ‘De juf bleef haken achter de tafel met haar rok, daardoor viel ze.’ → Waarom viel de juf? (oefenen met signaalwoord)
Dit leert je kind: in de laatste groepen van de basisschool worden de teksten en de gebruikte woorden lastiger. In de teksten zitten bijvoorbeeld veel meer uitdrukkingen. Je kind leert samenhang te zien tussen zinnen en alinea’s. Ook kritisch nadenken en verbanden leggen leert hij in groep 7 en groep 8. Hierdoor kan hij steeds beter tussen de regels doorlezen. Hij leert zelf informatie opzoeken en deze te ordenen en met elkaar te vergelijken.
Hoe kun jij hierbij helpen? merk je dat je kind moeite heeft met de moeilijke teksten? Oefen dan met makkelijkere teksten. Help je kind kritisch naar zichzelf te kijken: heb ik de tekst goed gelezen? Was ik er wel met mijn hoofd bij? Snap ik wat ik gelezen heb? Wat snap ik nog niet? Hoe zorg ik dat ik het wel snap?
Begrijpend lezen is niet makkelijk, maar gelukkig geldt hier wel: oefening baart kunst. Je kunt je kind op heel veel manieren helpen:
In dit artikel lees je nog meer tips om te oefenen met begrijpend lezen.
Soms lijkt de nadruk te liggen op het doel van een alinea, het vinden van de signaalwoorden of uitvogelen wat de bedoeling van de schrijver is met een tekst. Maar als je kind plezier heeft in het lezen, dan gaat dat oefenen vanzelf. Oefening baart kunst. Kijk of je kunt vinden wat voor soort teksten, welke boeken of welke artikelen je kind leuk vindt om te lezen en of je hier op in kunt spelen. Dit kunnen ladingen boeken uit de bibliotheek zijn, online quizzen zoals bij Squla of de handleiding van spelletjes die je samen speelt. Begrijpend lezen hoeft helemaal niet stom of saai te zijn, alleen het is even zoeken naar de manier die voor jouw kind werkt.
Dit artikel is samen met onderwijspartner Squla geschreven.