22 oktober 2010 door Nadia Eversteijn
Sinds 3 jaar wonen wij in Addis Abeba, Ethiopië. Onze dochter is hier 1½ jaar geleden geboren. Mijn man en ik spreken Nederlands met elkaar en met onze dochter. De nanny's spreken Amhaars (de lokale taal) met onze dochter. Hun Engels is van een laag niveau, vandaar dat ik ervoor gekozen heb hen in hun moedertaal met onze dochter te laten spreken. Als we allemaal samen zijn (mijn man en ik, de nanny en onze dochter) spreken we Engels.
Tot nu toe staat onze dochter dus bloot aan drie talen: Nederlands, Amhaars en Engels. Op twee ochtenden gaat ze naar de Nederlandse peutergroep.
Vanochtend hebben we bij toeval kennis gemaakt met de Duitse school. We waren erg onder de indruk van deze kleine, gezellige school. De twee bekendste internationale scholen in Addis Abeba zijn Engels (volgens het Amerikaanse en Engelse systeem). Ze zijn zeer grootschalig. Dit Duitse schooltje lijkt ons veel geschikter voor onze dochter omdat het niet zo grootschalig is.
De vraag is nu: is het mogelijk voor onze dochter om een vierde taal te verwerven? Ze spreekt dan Nederlands met ons, Amhaars met de nanny, Engels als we allemaal bij elkaar zijn, en Duits op school.
Uw voorkeur voor een kleinschalige, gemoedelijke school is heel begrijpelijk. De constructie die u voorstelt kan ook wel, zolang u realistische verwachtingen koestert. Het is namelijk niet mogelijk dat een kind vier talen tegelijkertijd vloeiend verwerft.
Hieronder zal ik aangeven welke overwegingen u zeker mee moet nemen in uw beslissing. Belangrijk is vooral dat jullie niet alleen naar de huidige situatie kijken, maar ook naar de toekomst, zodat je later niet met de gebakken peren zit.
De belangrijkste vraag is eigenlijk of jullie in Ethiopië denken te blijven, zodat uw dochter er de hele Duitse basisschool kan doorlopen. En kan ze daarna ook in het Duits vervolgonderwijs gaan volgen?
Als dat niet het geval is, kan ze wellicht toch beter nu, als zogenaamde onder-instromer, op de internationale school beginnen. Ik denk namelijk dat het lastig voor haar zal worden om halverwege haar schoolcarrière nog over te moeten schakelen naar Engelstalig onderwijs.
Het Engelse-taalaanbod dat ze thuis krijgt, is immers maar heel beperkt. Ze hoort alleen Engels als haar ouders samen zijn met de nanny. En op die momenten gaat het wellicht ook nog vooral om indirect taalaanbod. Indirect taalaanbod wil zeggen dat uw dochtertje de volwassenen tegen elkaar hoort praten in die taal, maar er niet zelf direct in aangesproken wordt. Van indirect taalaanbod leert een kind minder (en trager) dan van direct taalaanbod.
De eerste schooldag op de Duitse school zal een grote stap zijn voor uw dochtertje, als ze voordien nog nooit Duits gehoord heeft. Dat betekent namelijk dat ze – in ieder geval de eerste weken – haar leerkracht en klasgenootjes niet kan verstaan.
Hoe lang die periode duurt, en hoe moeilijk uw dochtertje dat vindt, hangt sterk af van haar aanleg en karakter. Wat dat betreft zou de eerste schooldag op de internationale school wat gemakkelijker zijn, omdat ze al een beetje vertrouwd is met het Engels door haar thuissituatie.
Misschien zou u de overstap naar de Duitse school ook wat kleiner kunnen maken, bijvoorbeeld door uw dochtertje al vóórdat ze leerplichtig is, af en toe met Duitse kinderen in contact te brengen.
Een kind kan wel drie of zelfs vier talen leren verstaan, maar ze ook allemaal goed leren spreken, lezen en schrijven, dat lukt gewoon niet tegelijk. Er zullen altijd één of twee talen dominant worden.
Als uw kind naar de Duitse school gaat, dan zal in ieder geval het Duits dominant worden. Dat zie je namelijk altijd gebeuren met de schooltaal. Niet alleen krijgt het kind expliciet onderwijs dat er op gericht is om die schooltaal goed te leren beheersen, maar bovenal wil een kind meedoen met de taal die zijn of haar schoolvriendjes spreken.
Daarnaast zal uw dochter waarschijnlijk sterk worden in het Nederlands en/of het Amhaars. Dat is erg afhankelijk van het aantal uren dat ze elke taal te horen krijgt, maar ook van het aantal personen dat die taal tegen haar spreekt. Ontmoet ze bijvoorbeeld wel eens andere familieleden die Nederlands spreken? En heeft ze ook vriendjes die Amhaars spreken? Het Engels zal in deze situatie naar verwachting een wat ondergeschikte rol krijgen, als taal die uw dochter beter kan verstaan dan spreken.
Veel succes met uw beslissing, en veel geluk gewenst in Addis Abeba!
