21 mei 2010 door Nadia Eversteijn
[Vraag ingekort door de redactie]
Ik ben in verwachting van mijn eerste kind. Wij wonen en werken in Oostenrijk, ik woon echter pas 2½ jaar hier, mijn partner al bijna 15 jaar. Ik ben Nederlandse en spreek steeds beter Duits maar wel echt pas sinds 2½ jaar (en maak dus vooral heel veel grammaticale fouten).
Mijn vriend spreekt als moedertaal Joegoslavisch en daarnaast vloeiend Duits. Onze gemeenschappelijke taal is Duits. We spreken sporadisch wel wat Engels met elkaar, maar helaas verschilt ons niveau te zeer.
Nu willen we de juiste beslissing nemen voor de toekomstige taalontwikkeling van ons kind. Ik wil ons kind graag drietalig opvoeden maar mijn vriend is huiverig voor een meertalige opvoeding. Zijn broer is getrouwd met een Duitse vrouw. Zij hebben geprobeerd hun eerste kind tweetalig op te voeden maar ze zijn daarmee opgehouden toen het kind begon te stotteren.
Het ziet ernaar uit dat wij onze Karenz-mogelijkheid (een uitgebreid ouderschapsverlof dat hier in Oostenrijk wordt geboden tot 3 jaar) gaan opdelen. Ik zou dan als eerste een half jaar thuisblijven, en mijn vriend daarna ongeveer anderhalf jaar. Dat staat nog niet vast maar het is wel een serieuze optie.
Nu mijn vragen.
1. Ik heb al veel gelezen over meertalige opvoeding, maar ben gewoon niet zeker hoe we het zouden moeten aanpakken. Welke tactiek? Eén taal per ouder? Maar hoe gaat dat dan wanneer we met z'n drieën samen zijn? Wanneer schakel je over van de ene taal naar de andere en wanneer juist niet?
2. Is het ook een mogelijkheid om eerst met twee talen te beginnen (Nederlands en Duits), en met de taal van de vader pas later te beginnen vanwege dat Karenz-verhaal?
3. En is het goed om een kind aanvullend te begeleiden door middel van een specifieke methode, cursus, materiaal, onderwijs of expert/logopediste etc.?
4. Wanneer we in de toekomst gebruik maken van een kinderopvang of babysitter, welke taal is dan gewenst?
Het lijkt me voor uzelf geen serieuze optie om Duits met uw kind te spreken. Uw vriend moet daarin zijn eigen keuze maken. Maar als hij kiest voor het Joegoslavisch, dan is het logischer om daar direct mee te beginnen. En u moet zich niet te zeer laten afschrikken door het feit dat uw neefje of nichtje, dat aanvankelijk meertalig werd opgevoed, begon te stotteren.
Hieronder zal ik wat meer vertellen over al deze zaken. Daarna zal ik uw vier concrete vragen beantwoorden.
Als het idee om Duits te gaan spreken met uw kind niet goed voelt, dan moet u dat beslist niet doen. Dat is eigenlijk het belangrijkst. Maar er zijn ook technische redenen.
Als u regelmatig na moet denken over de grammatica van het Duits (wat niet zo verwonderlijk is, met al die naamvallen), dan zal dat de spontane communicatie met uw kind verstoren. En door dat constante nadenken ga je ook minder praten met je kind. Wat natuurlijk niet de bedoeling is.
Daar komt bij dat uw kind ook niet echt gebaat is bij ongrammaticaal taalaanbod. U zult begrijpen dat dit een understatement is. Uw kind zal gewoon niet goed leren spreken als u zelf niet goed met uw kind kunt spreken.
En vooral: als u niet eens zeker weet of u wel in Wenen zult blijven wonen, waarom zou u dan zoveel nadruk willen leggen op dat Duits?
Ook voor uw Joegoslavische vriend geldt dat die het beste kan kiezen voor de taal die hij het beste spreekt. Dat kan dus Duits of Joegoslavisch zijn (maar waarschijnlijk Joegoslavisch).
Natuurlijk is het wel raadzaam om in die overweging vragen mee te nemen als:
Nog even ter geruststelling: een kind kan prima drie talen verwerven (dat is in deze vraagbaak al heel vaak aan de orde geweest), alleen moet je niet verwachten dat het ook alle drie de talen precies even goed zal leren. Meestal wordt het kind het sterkst in de meerderheidstaal van het land waarin het woont.
Wat betreft het stotteren: er bestaan twee vormen van stotteren, namelijk ontwikkelings-stotteren en 'echt' stotteren.
Ontwikkelings-stotteren komt iets vaker voor bij meertalige kinderen dan bij eentalige kinderen, maar er is geen oorzakelijk verband. Het stotteren wordt veroorzaakt doordat het kind (of dat nou eentalig of tweetalig of drietalig is) te veel tegelijk wil zeggen. Het kind struikelt dan als het ware over zijn eigen woorden. Ontwikkelings-stotteren is altijd tijdelijk en gaat vanzelf weer over.
Echt stotteren duurt langer, en gebeurt bij meertalige kinderen in al hun talen. Echt stotteren wordt eveneens niet veroorzaakt door meertaligheid! Alle informatie leest u in ons artikel Stotteren door meertalige opvoeding?
Tot slot het antwoord op de concrete vragen die u stelde.
1. Welke tactiek? - Het spreekt voor zich dat uw vriend Joegoslavisch zal spreken met zijn kind en u Nederlands. Als u met het hele gezin bij elkaar bent, kunt u dat in principe vol blijven houden. Daarom is het zeker handig als u ook wat Joegoslavisch leert verstaan. Maar er zullen zeker ook legio momenten zijn dat u beiden Duits zult spreken. Uw kind zal daardoor waarschijnlijk ook heel wat passief Duits leren. Er zijn geen strikte regels op te stellen voor wanneer u Duits mag of moet spreken, en dat is ook helemaal niet nodig. Het is nog nooit aangetoond dat kinderen lijden onder een taalaanbod dat af en toe gemengd is.
2. Later beginnen met Duits vanwege het ouderschapsverlof van de vader? - Voor uw kind kan het totaal geen kwaad om meteen met drie talen te beginnen. Hopelijk is uw vriend al vóór de ingang van een eventueel ouderschapsverlof in staat om regelmatig thuis te zijn. Mocht hij voor het Joegoslavisch kiezen, dan kan hij die taal dus gewoon vanaf het begin aan jullie kind leren.
3. Aanvullende begeleiding? - Kinderen kunnen prima een taal verwerven als er gewoon vaak, en op een spontane manier, tegen ze gepraat wordt. Aanvullende begeleiding bij het leren van een taal is dus niet nodig, tenzij het kind een aangeboren probleem heeft, zoals slechthorendheid.
4. Welke taal bij kinderopvang? - Als u de keuze heeft, zoek dan een babysit die de taal spreekt die uw kind het minst te horen krijgt. (In uw geval zal dat misschien het Nederlands worden.) Het kan namelijk heel motiverend zijn voor een kind om te merken dat er meer mensen bestaan die dezelfde taal spreken. Op die manier kan de zwakste taal verstevigd worden.
Veel geluk gewenst met de toekomstige kleine!
