24 oktober 2003 door Joanna Sandberg
Onze 4 jaar oude adoptie-dochter luistert niet en wil graag zelf alles beslissen. Wij moeten de hele dag vechten om wat gedaan te krijgen, ook de normale dingen, zoals wassen en aankleden. We moeten eerst zeggen "dan ga je maar in je pyjama naar school" voor zij zich bedenkt.
Als ze haar zin niet krijgt, wordt ze agressief, maakt ze dingen kapot en doet ze zich zelf pijn. Wij proberen dit gedrag zo veel mogelijk te negeren.
Op school heeft ze veel moeite met het spelen met andere kinderen; ze krijgt daarvoor ook extra begeleiding. Ze is ook heel onrustig; hoe meer prikkels zij krijgt, hoe onrustiger ze wordt. Op school wordt zij heel vaak afgewezen, maar toch gaat zij er graag naar toe.
De pedagogen zeggen dat ze een extreem sterk wil heeft. Daarbij is ze ook heel koppig en ze heeft veel onrust in haar lijfje. We gaan met haar naar paardrijden voor gehandicapten en we zijn veel op de trampoline bezig.
Door middel van een beloningssysteem met punten proberen we de nadruk meer op de positieve dingen te leggen, zodat alles niet zo triest wordt.
Ze is motorisch goed op niveau en ook met haar intelligentie is niets mis. Ze is voor de rest een vrolijk kind: dol op dieren en begaan met anderen.
Toen ze 17 maanden was, is ze door ons geadopteerd. Haar biologische ouders hadden een achtergrond met alcohol-misbruik. Ze was ook zwaar verwaarloosd toen ze met een half jaar in een kindertehuis kwam.
Wat kunnen we doen om haar te helpen? We houden zielsveel van haar maar de hele dag strijden maakt alles zo triest. Ik ben erg bezorgd dat haar huidige gedrag niet wordt geaccepteerd in de samenleving. Ik ben zo bang dat ze eenzaam wordt.
Volgens mij hebben de problemen die u dochter heeft, te maken met haar adoptie-achtergrond. Vanaf haar geboorte tot 6 maanden is zij verwaarloosd door haar biologische ouders, die ook nog aan de drank waren, en daarna heeft ze van 6 maanden tot 17 maanden – toen u haar adopteerde – in een kindertehuis gezeten.
Uw dochter heeft dus al veel moeilijkheden in haar leven meegemaakt.
Veel adoptiekinderen hebben hechtingsproblemen. Uw dochter is emotioneel verwaarloosd en heeft zich ook niet kunnen hechten aan haar biologische ouders. Ouders die alcohol misbruiken, zijn vaak onberekenbaar en niet gericht op de behoeften van hun baby. Ze houden zich voornamelijk bezig met hun eigen behoeften.
Het proces van hechten is een subtiel spel, waarbij het kind leert dat de wereld om zich heen veilig, voorspelbaar en betrouwbaar is, en waarin het zich welkom voelt. Dit heeft uw dochtertje allemaal niet mee gekregen.
Ik weet niet goed hoe het beleid was in het kindertehuis, maar al doen de verzorgers nóg zo hun best, de zorg van een ouderpaar kunnen ze niet evenaren. Er zitten nu eenmaal meerdere kinderen in een tehuis, waardoor elk individueel kind nooit die speciale aandacht kan krijgen die het zou kunnen krijgen van liefhebbende ouders voor wie het eigen kind iets heel bijzonders is.
Vaak zijn er ook personeelswisselingen in een kindertehuis, waardoor het kind zich niet aan een verzorger kan hechten. Pas bij jullie, op de leeftijd van 17 maanden, kon zij zich gaan hechten aan vaste verzorgers.
Om je te gaan hechten na 17 maanden, met zo'n achtergrond van verwaarlozing, dat gaat niet vanzelf. Uw dochter heeft in zekere zin niet geleerd dat zij een waardevol mensje is, dat welkom is. Ze heeft niet gevoeld dat er als vanzelfsprekend van haar gehouden kan worden, met alle vertroeteling en verzorging die daarbij hoort. Ze kan als het ware niet geloven dat u van haar houdt.
Onderliggend zal ze boosheid voelen en geen basisveiligheid ervaren. Deze gevoelens kunnen dan geuit worden in onrust en agressie. Door middel van haar gedrag laat ze zien en merken hoe ze zich voelt.
Het vriendelijk negeren van dit lastige gedrag is een goede manier om ermee om te gaan. Ook helpt het soms (niet al te vaak) om haar gevoelens te benoemen, en het daar dan bij te laten. Bijvoorbeeld: "Ik zie dat je heel boos bent, en volgens mij voel je je ook naar (rot, verdrietig, etc.)."
Wanneer uw dochter zichzelf pijn doet, richt ze de agressie op zichzelf. Misschien kunt u haar dan helpen door haar af te leiden, of haar iets te geven waar ze op kan rammen (zoals een boksbal).
Uw dochter zoekt de strijd op om te kijken waar uw grens ligt. Zij test als het ware uw liefde; ze kijkt hoe ver ze moet gaan, want als je niet kan geloven dat iemand onvoorwaardelijk van je houdt, dan geloof je dat er ergens een grens ligt waar de liefde ophoudt.
Dit houdt het gevaar in dat je als adoptieouders gaat over-compenseren, en dat je steeds meer je eigen grenzen gaat verleggen. Waardoor er inderdaad een punt komt dat je niet meer kan.
Uw dochter zoekt bij alles de strijd op. Als u uw grenzen ver weg legt, dan zoek ze die ook ver weg op, en duurt de strijd langer. Mijn advies is dus om toch kordaat heel duidelijke grenzen te stellen aan haar gedrag.
Kinderen die onveilig gehecht zijn, zoals uw dochter, hebben veilige grenzen nodig, waarbinnen wel van alles kan.
Uw dochter heeft in de tijd van haar geboorte tot 6 maanden bij haar biologische ouders niet ervaren hoe het is om op een positieve gevoelsmatige wijze gekoesterd te worden. En hoe je in relatie tot de – goede – ander je je emotioneel positief ontwikkelt. Emoties zijn voor uw dochter dus moeilijk om mee om te gaan.
U helpt uw dochter door eerder neutraal dan emotioneel te reageren op haar gedrag. Deze wijze van omgaan met het kind komt vaak kil over bij adoptie-ouders, maar maakt dat het kind wat afstand kan houden, en zelf de tijd krijgt om naderbij te komen.
Humor mag ook. Dat geeft lucht aan u én aan uw dochter. Dan zie je het allebei opeens niet meer zo loodzwaar.
Het opvoeden van uw dochter zal extra opvoedkundige vaardigheden van u vergen. Het zal moeilijk zijn, maar het is ook een uitdaging. De meeste kinderen zijn flexibel, en kunnen met de juiste aanpak zich goed ontwikkelen.
Wel adviseer ik u dringend om bij dit alles ondersteuning te vragen bij een opvoedkundige praktijk. Het liefst bij een pedagoge die verstand heeft van adoptie-kinderen.
Ik hoop niet dat u het vragen van hulp als falen ervaart. U bent een heel goede adoptie-ouder, juist als u (op tijd) hulp vraagt. Het is geen schande om het niet alleen te kunnen; net als een biologische ouder het niet alleen hoeft te kunnen.
