11 april 2001 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Moeders doen het natuurlijk niet beter dan vaders. En toch lijken vrouwen dat vaak te denken. De echtgenoot van Laura heeft ook wel de schijn tegen. Op het Forum van Ouders Online beschrijft ze hem als het prototype van een bullebak.
Laura: "Hij is veel te streng en schreeuwt vaak tegen de kinderen. Hij gaat verschrikkelijk tegen ze tekeer, met zijn kop vlakbij het gezicht van de kinderen. Hij heeft dan van die uitpuilende ogen, echt een rotkop. Hij vindt dat kinderen hun mond moeten houden als hij praat en perfect moeten luisteren. Hij is dus meer het type voor een hond."
Het gaat daar niet lekker, dat voel je zo. Laura wil zo'n vader niet voor haar kinderen. Is dit het einde van hun huwelijk, of kan hij veranderen? Heeft iemand tips, een boek of zo?
Natuurlijk krijgt Laura eerst de nodige bijval van het type 'zo'n soort man is zelfs niet goed genoeg voor een hond'. Maar er komen ook zinnige reacties, die tot nadenken stemmen. Zo vraagt Deirdre zich af of hij wel tijd doorbrengt met de kinderen. Tijd waarin hij kan genieten. Of ziet hij ze alleen 's nachts (?!) of in het weekend als hij zelf moe is of eigenlijk iets anders zou willen doen?
Kinderen hinderen; dat geeft Laura toe. Maar haar man kan daar niet overheen stappen. Hij voelt zich vaak erg beperkt als ze nergens heen kunnen omdat ze 'met de kinderen zitten'. In het begin kon hij erg genieten van de kinderen, maar dat wordt steeds minder.
En zo komt het dat vrouwen heel gemakkelijk kunnen aangeven wanneer een man géén goede vader is. Ullas: "Voor mannen is het heel moeilijk om te voldoen aan het beeld van de ideale vader. Wat mij opvalt is dat veel gescheiden vrouwen hun ex-echtgenoot geen goede vader vinden. De kernklachten zijn meestal: gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel en gebrek aan betrokkenheid."
De agressieve echtgenoot van Laura gedraagt zich inderdaad als een slechte vader, vindt ook de psychologe Martine Delfos (Utrecht) onmiddellijk, maar daarmee is het nog geen slechte vader: "Het zou me niets verbazen als hij ergens mee zit waar zijn vrouw niet van weet. Mannen reageren op gevaar en stress vaak met agressie. In ieder geval reageren ze in het algemeen heel anders op problemen dan vrouwen. Het zou jammer zijn als zij hem straks juist daardoor definitief diskwalificeert als vader voor haar kinderen. Beter is het om het probleem te ontdekken en op te lossen."
"Vrouwen kijken door hun eigen bril naar het functioneren van hun man als vader en dat is wel wat bevooroordeeld", zegt Delfos. "Ze zien de ideale vader als een verlengstuk van zichzelf. Net zo zorgzaam, beschermend en betrouwbaar als zij, maar dan ook nog iets met voetballen en zo." Maar als vaders moeten gaan moederen, gaat het natuurlijk mis. Vaders zijn er om vader te zijn, maar wat houdt dat dan in?
Delfos: "Het beeld van de ideale vader is meer veranderd dan het beeld van de ideale moeder. Een goede moeder nu is vrijwel hetzelfde als een goede moeder vroeger, zij het dat een goede moeder nu ook zichzelf mag ontwikkelen. Maar goede vaders waren vroeger vooral goede kostwinners voor het gezin en streng en rechtvaardig voor de kinderen. Nu weten ze wel dat er iets anders van ze verwacht wordt, maar nog niet precies wat. Wel is tot hen doorgedrongen dat als ze het niet goed doen, ze snel op hun kop krijgen van hun vrouw en dat tast hun zelfbeeld aan."
Toch is juist het specifiek mannelijke aspect van de vaderrol heel erg belangrijk voor de ontwikkeling van de kinderen. Delfos memoreert onderzoek waaruit je kunt afleiden dat een goede hechting met de vader zelfs een betere voorspeller is van succesvol maatschappelijk functioneren dan een goede hechting met de moeder. Door de speelse en spannende manier waarop een vader met zijn kind omgaat – 'ruw en hard' in de ogen van de moeder – traint hij het kind in het omgaan met enge en onverwachte dingen. Dat versterkt het zelfvertrouwen en de ondernemingslust.
Delfos: "Het typische vadergedrag zie je juist in de periode van hechting tussen vader en kind. In vergelijking met het spannende spel van vaders met hun kinderen is het spel van moeders dan erg saai. Moeders brabbelen en tutten en vaders gooien hun kinderen in de lucht, terwijl moeder en kind hardop griezelen. Maar hoe weinig vaders ook rekening houden met de tere kinderziel – in de ogen van moeders – óók vaders bieden veiligheid, want ze vangen het kind natuurlijk altijd goed op. Moeders moeten beseffen dat dit soort ervaringen met name in de eerste jaren van een kind van groot belang zijn. Als je een kind dat onthoudt, ontneem je het een belangrijke fase in zijn ontwikkeling."
