9 februari 2000 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Op het Forum beschrijft Louis zijn zoon: "Hij houdt zich aan geen enkele regel, thuis en op school. Hij is zeer passief en beperkt zich tot computerspelletjes en tv-kijken. De resultaten op school zijn slecht door zijn passieve gedrag en een absoluut gebrek aan motivatie." Louis heeft het er moeilijk mee. Heeft iemand tips?
Aha, een puber! Rogine veronderstelt onmiddellijk dat de 15-jarige jongen tobt met een slecht zelfbeeld: "Hij voelt zich waarschijnlijk erg eenzaam. Probeer een open gesprek. Je kunt hem best vertellen dat je met je handen in het haar zit en dat je je zorgen maakt om hem. Zeg hem dat je van hem houdt."
Maar de zoon van Louis wil helemaal niet praten. Hij houdt zijn mond stijf dicht. Dat leverde hem bij het Riagg zelfs etiketten op als 'aan autisme verwante contactstoornis' en 'chronische depressiviteit'. Louis: "Hij doet niet mee in het gezinsleven en maakt het voor de rest van het gezin erg moeilijk om het gezellig te hebben."
Ook de zoon van Tonnie was zo: "Toch wel behoorlijk egoïstisch". Maar achteraf ziet ze het allemaal als het gevolg van onzekerheid. "Hij is op zijn pootjes terecht gekomen. Hij heeft een diploma op zak en een leuke baan."
Ouders van pubers krijgen vaak het advies zoveel mogelijk te blijven praten met hun kind en te laten zien dat ze betrokken zijn. Maar dat is nu juist het probleem: veel pubers willen helemaal niet praten. Ze vinden alles gezeur en willen met rust gelaten worden. Als ze niet uitgaan of op school zitten, hangen ze thuis suf op de bank of zitten eenzaam op hun kamer met hun muziek. Het gezin lijdt eronder: met niets en niemand willen ze meer rekening houden. De wereld draait om henzelf.
Als je als ouder er de eerste keer mee te maken krijgt, is het bijna niet voor te stellen, maar dat passieve en egoïstische gedrag is volstrekt normaal. En toch ziet het er zo ongelukkig en hulpeloos uit. Als ouders wil je zo'n kind helpen. Kan dat dan niet?
Ouders zijn geneigd oplossingen te zoeken in verschillende reactie op het kind. Janny: "Wij hebben besloten onze handen van haar af te trekken. We sloten haar buiten het gezinsleven." Ze hielden geen rekening meer met haar levensritme, en negeerden haar soms volkomen. Dat werkte. Iedereen kon weer ademen, en zo ontstond de afstand die nodig was om elkaar weer te zien staan.
Andere ouders durven dat niet. Die blijven proberen het irritante gedrag van hun kind te veranderen. Zij voeden op door steeds eisen en grenzen te stellen waar het kind vervolgens weer tegenaan botst. Marleen: "Ondertussen modder je verder en ben je beurtelings berzorgd en razend."
"Soms helpt het om steun te zoeken bij andere ouders", zegt Geraldien Blokland, pedagoog bij het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW) en mede-auteur van het boek 'Wat nou ... pubers?'. "Een oudercursus over de opvoeding van pubers kan heel verhelderend zijn. Je kunt praten met andere ouders die hetzelfde meemaken en ontdekken waarom je moeite hebt met het gedrag van je kind. Je kunt voorkomen dat het onnodig uit de hand loopt. Je kunt leren om te luisteren in plaats van te praten, gezamenlijk afspraken te maken in plaats van eenzijdige verordeningen op te leggen. Geen angst maar vertrouwen te hebben."
Het helpt ook al veel als je het passieve en egoïstische gedrag van je puber anders benoemt. Een puber bekijkt veel situaties vanuit zichzelf alsof hij het middelpunt van de wereld is. Maar volgens 'Wat nou .... pubers?' wil dat niet zeggen dat hij of zij steeds als eerste aan zichzelf denkt en niet met anderen kan delen, of zich niet in anderen kan verplaatsen. "Een puber is over het algemeen niet egoïstisch. Hij gaat er alleen bij veel van zijn doen en denken vanuit dat hij de hoofdrolspeler is."
Een puber moet je dus niet lastigvallen met de afwas, de rommel in zijn kamer en zo. Een puber heeft wel wat belangrijkers aan zijn hoofd: zichzelf en zijn relatie tot de wereld. Ook voor dat passieve gelummel vragen de auteurs van 'Wat nou ... pubers?' begrip: "Groeien en piekeren of je wel leuk genoeg bent, kost nu eenmaal energie."
Het gaat over. De meeste pubers groeien uit tot jonge volwassenen die gewoon weer gaan communiceren, hard werken en belangstelling hebben voor andere mensen. Blokland: "Het komt voor dat ouders te krampachtig zijn, er te veel bovenop zitten. Maar dat is niet goed. Als de druk te groot wordt voor een kind, kan dat de relatie met de ouders alleen maar verslechteren. Voor ouders is dit de tijd om te leren afstand te nemen zonder je betrokkenheid te verliezen. Dat is het moeilijkste wat er is."
