14 april 1999 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Gebroken nachten, 's nachts bedden verschonen, dagelijks lakens wassen, onwelriekende kinderen, stinkende kamers, geen vriendjes te logeren durven vragen, niet mee op kamp. Bedplassen is niet leuk. Niet voor de ouders, maar ook niet voor de kinderen. Het is niet moeilijk het je voor te stellen: niet alleen al het ongemak, maar ook de schaamte.
Van baby's en peuters is het algemeen geaccepteerd: het zijn broekplassers en broekpoepers. Zo tegen de tijd dat ze vier zijn, zijn ze zindelijk. De meeste althans, want veel kinderen hebben dan 's nachts nog een luier nodig. Van de zesjarigen is zelfs ruim vijftien procent 's nachts nog niet zindelijk, jongens vaker dan meisjes.
Oudere kinderen die in hun broek of bed plassen, moet je daar als ouder niet wat aan doen? Op het Forum van Ouders Online is niet alleen het bedplassen van kinderen ouder dan zes (enuresis nocturna), maar ook het nog in de broek plassen overdag (enuresis diurna) -- soms ver na het vierde jaar -- een druk besproken onderwerp. Op Internet is de schroom hierover nu eenmaal minder dan in het dagelijks leven.
Sommige ouders zijn wanhopig. Vaak hebben ze al van alles geprobeerd: belonen, wektrainingen, blaastraining, zelf het bed laten verschonen, plaswekkers, medicijnen. Mirjam (broekplassende dochter van zes): "Ik word er moedeloos van en weet niet meer wat ik moet doen. Straffen, belonen, haar in haar natte broek laten lopen, om de zoveel tijd naar de wc sturen, niets helpt." Reinildis (bedplassende dochter van zeven): "Ze is eigenlijk 's nachts nog nooit droog geweest. Niets hielp. Wie weet raad?"
"Ouders maar ook veel huisartsen denken dat het wel vanzelf overgaat. Vaak is dat ook zo. Maar je kunt een kind ook best een beetje op weg helpen", vindt Aad van Londen, psycholoog en onderzoeker aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit van Utrecht. Maar hoe dan? Want opvallend aan de stroom berichten op het Forum is nu juist, dat ouders al veel geprobeerd hebben, en dat ze op zoek zijn naar hulp zonder naar de huisarts te hoeven stappen.
Van Londen doet onderzoek naar de behandeling van bedplassen. Hij weet alles van plaswekkers: "Ouders kunnen daarmee zelf aan de gang. Als dat nou binnen drie maanden geen resultaat geeft, dan moeten ze het niet opgeven, want meestal lukt het onder begeleiding alsnog. Soms hebben ouders begeleiding nodig omdat ze te lief zijn voor hun kind. Ze kunnen dan wel een duwtje in de rug gebruiken om de training wat strenger door te zetten."
Op het Forum tippen ouders elkaar over de nieuwe luiers in grote maten (nu tot twaalf jaar!) die tegenwoordig gewoon in de schappen van de supermarkt liggen. Ook handig voor overdag. Hoewel luiers het probleem soms alleen maar erger maken. Jacqueline: "We dachten het ei van Columbus gevonden te hebben met de nieuwe nachtbroekjes. Maar nu, na zo'n vier maanden gebruik van die nachtbroekjes, lijken we van de wal in het schip te zijn geraakt: plaste hij voorheen af en toe een klein beetje in bed, nu is het helemaal raak, iedere nacht. Hij vindt het wel gemakkelijk geloof ik. Ook overdag gaat het nu geregeld mis, terwijl hij een jaar geleden toch volledig zindelijk was."
Zijn ouders te lief voor broek- en bedplassende kinderen? Het lijkt er inderdaad op. Jacqueline: "We noemen die nachtbroekjes heel nadrukkelijk geen 'luiers' om het zelfvertrouwen van mijn zoon niet aan te tasten." Ouders voelen plaatsvervangende schaamte en doen er alles aan om ervoor te zorgen dat hun kind het luiergebruik kan verbergen voor de buitenwereld. Je kind zal er maar mee gepest worden. Ook straffen is taboe: de beschamende ongelukjes hoeven je kind niet ook nog eens te traumatiseren.
De moderne, liefdevolle ouder vindt het daarom des te opmerkelijker dat het kind er eigenlijk zelf helemaal niet zo onder lijdt. Vaak lijken de kinderen het zelf helemaal niet vies te vinden en wennen ze wel heel erg gemakkelijk aan de luier. Zowel 's nachts als overdag. Zelfs als het eerst al een tijd goed is gegaan zonder luiers.
Ook kinderen van vijftien dragen soms nog een luier. Moeders vertellen over hun dochters van vijftien en zestien die met een luier naar school gaan. Mariëlle: "Ze heeft een paar keer per maand een ongelukje en ik maak me er wel ongerust over. Op school draagt ze nu altijd maandverband." Stephanie: "Ze heeft zelf voorgesteld om een luier te gaan dragen. Het vreemde is, dat ze het helemaal niet vervelend lijkt te vinden." Anderen bevestigen deze indruk: "Het begint erop te lijken dat ze het zelfs lekker vindt."
Pubers in de luiers: wie wil dat nou? Alleen de luierfabrikant misschien. Want Van Londen weet dat alle kinderen die van de luier af zijn, achteraf toch durven toegeven dat ze er wel degelijk onder geleden hebben. Van Londen: "Als er methoden zijn die werken, waarom zou je dan lang wachten tot het vanzelf overgaat? Daar heeft niemand baat bij."
Want soms is het dus gewoon te laat. Op het Forum meldt zich iemand die zich S. noemt: een volwassene die zelf nog luiers draagt en daar inmiddels genot aan ontleent. Hij verbindt zijn huidige luierliefhebberij met het bedplassen tot in zijn vroege puberteit. Het bedplassen leverde hem zulke strenge straffen en ernstige bedreigingen op, dat hij zichzelf luiers ging omdoen. Dat verlichtte zijn lijden zo, dat hij op den duur niet meer zonder kon. "Uiteindelijk gaf jaren later de luier mij het gevoel van veiligheid en geborgenheid. Nu draag ik ze nog steeds, omdat ik dat prettig vind." [Deze alinea was geschrapt door de redactie van Trouw - red.OO]
Verslaafd aan de luier. Het is niet alleen mogelijk, het is ook heel erg begrijpelijk. Hoe langer je in de luiers loopt, hoe lekkerder je het gaat vinden. Zeker als je er zelf van overtuigd bent dat je niet zonder kunt.
Bij gebrek aan een betere oplossing heeft Jacqueline besloten de luiers van het ene op het andere moment af te schaffen voor haar zoon: 'cold turkey' zogezegd. Nu staat ze elke dag lakens te wassen. Zonder morren. De jongen zit nog maar net op de basisschool. Als het lukt, doet ze hem er nu dus waarschijnlijk eerder een plezier mee, dan dat ze hem er eentje mee afneemt.
[De pagina's die hier genoemd werden, zijn inmiddels verouderd of niet meer beschikbaar]
