25 oktober 2001 door Joanna Sandberg
Mijn zoon van 3 jaar en 9 maanden is soms onhandelbaar als oma op hem past. Dit speelt nu al bijna een jaar.
Hij doet dingen die hij bij zijn vader en moeder nooit zal doen, bijvoorbeeld: overal "nee" op zeggen, zich uitkleden en naar buiten lopen, tijdens een wandeling uitdagend midden op de weg gaan staan als er een auto aankomt, op de tafels en op het aanrecht lopen, in bad de hele badkamer nat maken, zijn kleren in de badkuip gooien, enzovoorts.
Het is puur treiteren van oma. Als straf zet ik hem onder een koude douche, waar hij een bloedhekel aan heeft. Maar als de kleren weer aan zijn, is hij alles alweer vergeten.
Vraag: hoe kunnen we hem het beste aanpakken om zoiets te voorkomen? Oma past gemiddeld anderhalve dag in de week op maar heeft er op deze manier niet veel zin meer in.
Een kind maakt grote stappen in zijn ontwikkeling, vooral tussen 1 en 4 jaar. Van een totaal afhankelijke baby ontwikkelt hij zich tot een zelfstandige peuter, die het liefst alles zelf wil doen. Rond 2 jaar ontdekt de peuter dat hij een eigen persoon is, los van de moeder, dat hij een eigen wil heeft, en dat hij bijvoorbeeld "nee" kan zeggen.
Het peutertje wil dus van alles zelf doen, maar kan nog lang niet alles en heeft volwassenen nodig om hem te begeleiden en op te voeden.
Het kind overziet de gevolgen van zijn daden niet en heeft veilige grenzen nodig om daarbinnen vrij te kunnen experimenteren. Het heeft een aanmoedigende, warme omgeving nodig, waarin positieve betrokkenheid van de opvoeders belangrijk is. Grenzen moeten duidelijk gesteld worden, maar niet bestraffend.
Uw zoon van drie jaar luistert wel naar u en uw vrouw maar sinds een jaar (soms) niet naar oma. Hij is een temperamentvol ventje en daagt oma uit... tot het stellen van grenzen.
U vindt dat uw zoon alleen maar bezig is met het treiteren van oma. Daar ben ik het niet mee eens.
Ik weet niet hoe oma grenzen stelt aan het gedrag van uw zoon, maar uit uw verhaal lijkt het mij dat uw grenzen veel harder zijn dan die van oma. Daardoor gaat uw zoon zijn oma steeds verder uitdagen. Hij gaat steeds gekker en gevaarlijker doen, omdat hij gewend is pas te stoppen bij een harde straf.
Ook ben ik het niet eens met uw straf. Een kind van 3 onder de koude douche zetten, wat elk kind – én volwassene – afschuwelijk vindt, dat is negatief gebruik maken van uw (ouderlijke) macht. U bent met uw zoontje in een machtsstrijd geraakt, en u wint het dan (even) door een harde maatregel.
Het is een straffende grens; geen veilige grens waardoor het kind kan leren luisteren. Uw zoon houdt op met lastig doen omdat hij bang voor u is.
U schrijft ook dat hij alles weer vergeten is als hij weer is aangekleed. Ook daarover verschil ik met u van mening.
Uw zoon doet alsof hij alles vergeten is, maar zo'n keiharde straf als die douche zal hem op den duur angstig en juist tegendraads maken. Ik neem aan dat u dat niet wilt en dat dat niet uw bedoeling is. U moet het tij nu echt gaan keren.
Mijn advies aan u is om uw opvoedingsstijl te veranderen van autoritair naar meer democratisch. Dat zal moeite kosten, maar zal u, uw vrouw, oma, uw dochter en uw zoontje meer plezier met elkaar geven.
Ik zal u daarvoor een aantal tips geven. Er zijn er meer; ik noem de belangrijkste.
Om te beginnen is het belangrijk dat u en uw vrouw ervoor zorgen dat uw zoon voelt dat u positief met hem bezig bent. Dit doet u door hem complimenten te geven, en hem te knuffelen wanneer hij iets leuks, iets goeds of iets nieuws doet (wat hij voor het eerst kan).
Wanneer uw zoon zich lastig gedraagt, en dat zal hij zeker doen, heeft hij het nodig dat u hem snel en duidelijk begrenst. Dus bijvoorbeeld niet eindeloos waarschuwen en hem dan te hard straffen, maar hem meteen bij de hand nemen en zeggen dat dit gedrag niet mag, en hem afleiden. Afleiding helpt heel goed op deze leeftijd.
Een ander advies is om hem niet te vragen wat hij wil doen, wat hij wil eten of wat hij wil drinken, maar om hem slechts een keuze tussen twee dingen te geven: "Wil je pindakaas of jam op je brood?"
Ik hoop dat u met veel inzet gaat proberen om een positieve omgang te vinden met uw zoontje. Er zijn ook hele leuke opvoedingsboekjes, met nog veel meer tips dan ik in dit artikel kwijt kan, en als het allemaal niet helpt, kunt u ook naar een opvoedingscursus gaan. Dat moet u niet zien als een nederlaag, maar wel als een mogelijk stap om het thuis weer leuk te krijgen. Ik wens u veel succes!
