22 juni 2002 door Rian Drogendijk
We hebben allemaal onze idealen en we willen die graag doorgeven aan onze kinderen. Maar hoe doe je dat? Stof tot nadenken.
Mijn man en ik leerden elkaar kennen toen we lid waren van dezelfde actiegroep van Amnesty International. Als vrijwilliger bereidden we acties voor of schreven we brieven omdat we vonden dat we ons op die manier konden inzetten voor de mensenrechten. We werden verliefd, kregen kinderen, en zijn uiteindelijk wegens tijdgebrek gestopt met ons actieve Amnesty-bestaan. Eigenlijk jammer, want nog steeds hoort het waarborgen van mensenrechten voor iedereen tot onze idealen. En dat zouden we graag aan onze kinderen willen leren: hoe belangrijk we dat vinden, en dat je je actief kunt inzetten om zo'n ideaal te bereiken.
Als ik voor mijzelf op een rijtje zet wat op dit moment mijn belangrijkste idealen zijn, dan denk ik niet alleen aan de mensenrechten, maar ook een schonere leefomgeving en aan een rechtvaardiger verdeling van voedsel, middelen en kansen in de wereld.
Dat klinkt misschien abstract, maar het vertaalt zich in de keuzes die je maakt in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld aan welke goede doelen je geld geeft, voor welke organisatie je ook wel een paar uurtjes vrije tijd over hebt, welke partij je stemt. Maar het gaat ook om de keuze voor bepaalde producten in winkels: biologische producten, kleding die niet door kinderen gemaakt is, kringloop-toiletpapier.
Maar het beïnvloedt ook de schoolkeuze voor je kinderen: hoe gaan leerlingen met elkaar om op school? Wat vindt de school nog meer belangrijk behalve leren? Vind je het belangrijk dat je kinderen naar een christelijke basisschool gaan?
Hoeveel zien onze kinderen nu van die keuzes? Hoe pikken ze daaruit die mooie idealen op die wij als idealistische ouders onze kinderen willen meegeven?
Iemand zei eens tegen me: 'Idealen kun je niet aan je kinderen leren, die moet je voordoen'. Daar zit wel wat in. Kinderen leren inderdaad veel dingen door gewoon naar hun ouders te kijken. Maar idealen voordoen, dat klinkt wel erg groots. Veel van onze tijd wordt opgeslokt door werk, de kinderen zelf, het huishouden. Ze zien ons maar bar weinig Amnesty-brieven schrijven of demonstreren voor een schoner milieu. En van dat geld dat we overmaken naar goede doelen, krijgen ze ook niet veel mee.
Om aan onze kinderen iets te laten zien van onze idealen, kunnen we proberen ze zo kleinschalig en concreet mogelijk te maken. Wanneer we onze kinderen willen laten zien dat we een schoon milieu belangrijk vinden, kunnen we wanneer het regent eens een grote paraplu pakken in plaats van ze met de auto naar een school op loopafstand te brengen. Ook door zelf met de trein of op de fiets naar je werk te gaan, laat je je kinderen zien dat de auto niet altijd nodig is.
Ook kun je ze vertellen waarom je de kraan dicht doet tijdens het tandenpoetsen, waarom je lege batterijen weer terug naar de winkel brengt en waarom je snoeppapiertjes niet op straat kunt gooien. Dat moet je dan ook zelf consequent doen.
De zorg voor de natuur breng je je kinderen ook bij wanneer ze zelf zaadjes in de grond mogen stoppen en de plantjes mogen verzorgen, of zelfs weer oogsten als het lukt. Op dezelfde manier laat je zien dat je het belangrijk vindt dat mensen voor elkaar zorgen, door boodschappen te
doen voor een zieke buurvrouw, muren te gaan verven bij verhuizende vrienden of een straatkrant te kopen met de kinderen. Eigenlijk zijn dat niet eens zulke bijzondere dingen. Het is leuk om je te realiseren dat juist in het doen van die gewone dingen je idealen tot uitdrukking kunnen komen.
In plaats van idealen voor te doen, kun je er soms ook iets over uitleggen in reactie op de verhalen over school of het spelen op straat. Onze oudste zoon Joost komt bijvoorbeeld regelmatig thuis met verhalen over gebeurtenissen in de klas of op het schoolplein die in zijn ogen onaardig of onrechtvaardig zijn. Dat heeft al menig diep gesprek opgeleverd.
Overigens heeft zo'n gesprek of het goede voorbeeld dat we geven niet altijd die prachtige uitwerking waarop je hoopt. Dat zien we aan
zijn soms 'onaardige' of 'onrechtvaardige' houding tegenover zijn jongere broertjes.
Ook de manier waarop je je tijd indeelt, kan voor kinderen je idealen zichtbaar maken. Zelf geven we heel bewust tijd aan organisaties waar we plezier aan beleven of op een bepaalde manier passief bij betrokken zijn. Veel dingen kunnen alleen maar georganiseerd worden als mensen daar samen verantwoordelijk voor zijn. En dat leggen we zo ook aan de kinderen uit: we draaien mee met de crèche en de kindernevendienst in de kerk omdat onze kinderen daaraan meedoen en we het belangrijk vinden dat het goed geregeld is. We vergaderen regelmatig voor bestuurlijke taken in het koor of de medezeggenschapsraad op school, omdat dat dingen zijn die wij goed kunnen en we het koor en de school ermee kunnen helpen.
We waken er overigens voor dat het niet te gek wordt met die vrijwilligerstaken. Voor ons is het namelijk ook erg belangrijk om de tijd en de rust te nemen om gezin te zijn: spelletjes doen, samen muziek maken, voorlezen, boswandelingen maken. Want één van onze idealen is dat we ons niet gek laat maken door het gejaag van anderen, maar dat we rust en aandacht moeten kunnen vinden bij de mensen die ons het meest na staan, zoals ons gezin, familie en goede vrienden.
Vier jaar geleden had ik Joost, die toen vier jaar oud was, meegenomen naar het stembureau. Ik heb hem toen uitgelegd dat we in Nederland allemaal mee mogen beslissen wie de plannen voor ons land maken en ervoor zorgen dat het goed blijft gaan. Dat leek hem toen al heel logisch, al vond hij eerlijk gezegd de stemcomputer het meest interessant. Sindsdien hebben we in gesprekken, meestal naar aanleiding van wereldnieuws of landelijk nieuws iets meer verteld over hoe politiek werkt. Maar op dit moment zijn onze kinderen nog te klein om er veel van te begrijpen.
De dingen die hen al wel aanspreken, grijpen we dan ook met beide handen aan om een begin te maken met die 'politieke opvoeding'. Sinds 11 september van het vorige jaar hebben we met de oudste twee gesprekken gehad over oorlog en ongelijkheid in de wereld. De invoering van de euro gaf aanleiding om uit te leggen hoe bijzonder het is dat de Europese landen steeds meer dingen samen gaan doen. Dat hebben onze kinderen in ieder geval bewust meegemaakt. Maar over de verschillende standpunten van de politieke partijen in Nederland weten ze nog bar weinig. Dat komt vanzelf, als ze groter worden. Ik kan me wel verheugen op meer politieke discussies over een tijdje; misschien rond de volgende verkiezingen?
Zo opgeschreven lijkt het misschien alsof het er bij ons vrij ideaal aan toegaat. Wees ervan verzekerd dat dat niet zo is! Regelmatig lopen er dingen mis of gaat het niet helemaal zoals bedoeld, maar daar maken we geen drama van. Gelukkig is streven naar perfectie niet één van mijn idealen, en ik ben er vrij goed in om dat aan de kinderen te laten zien!
Suggesties voor een gesprek (met jezelf, met je partner, of met andere ouders op een ouderavond) over je eigen idealen:
1. Idealen veranderen met de jaren. Zet voor jezelf eens op een rijtje wat je wilde worden, wat je wilde hebben en met welke dingen je bezig was op verschillende leeftijden (bijv. toen je 10 was, 15, 20, 30 enz.) Wat heb je ermee gedaan? Hoe zijn die verlangens veranderd?
2. Heb je een beeld van een ideale wereld? Hoe ziet die eruit? Hoe ervaar je dat? Als een onbereikbaar ideaal waar je moedeloos van wordt, als troost of als iets om aan te werken?
3. Probeer je ook jouw idealen aan je kinderen door te geven? Hoe doe je dat? Heb je het gevoel dat daar iets van overkomt? Hoe merk je dat?
4. Hebben jouw kinderen hun eigen idealen? Welke? Kun je daar nog in meegaan zonder hen te ontmoedigen?
