9 januari 2004 door Justine Pardoen
Eten met kinderen kan een ramp zijn, maar het hoeft niet. Justine Pardoen geeft tien tips.
Ooit belandde er een aankondiging van een cd-rom op ons bureau, met de titel 'Het eten van peuters'. We zagen het al voor ons: hoe eet je een peuter? Rauw? Met mes en vork?
Natuurlijk ging het daar niet om. Maar wel om een van de bekendste problemen in gezinnen met kinderen: hoe houd je het een beetje gezellig aan tafel? Voert vader steevast de kleine terwijl mama zijn handjes vasthoudt om te voorkomen dat de stukken in het rond vliegen? Of krijgt de dwarse dreumes vooraf eten in de keuken, zodat pa en ma daarna rustig met een kaarsje en een wijntje kunnen tafelen?
Velen vragen zich wanhopig af hoe je kunt voorkomen dat er elke dag taferelen ontstaan waarbij de gordijnen maar het beste dicht kunnen. Mét daarbij de vraag hoe je ervoor zorgt dat een niet-willige peuter toch genoeg te eten krijgt.
Wat dat laatste betreft meteen een geruststelling: soms lijkt het wel alsof peuters en kleuters van de wind kunnen leven, zonder zwak of ziek te worden. Dat is normaal. Don't panic, dus.
Aan de andere kant moet je het natuurlijk wel een beetje in de gaten blijven houden, en voorkomen dat er verkeerde gewoonten ontstaan. Er zijn bijvoorbeeld al steeds meer kinderen die het eten helemaal verleerd zijn, en alleen nog maar vloeibaar voedsel tot zich kunnen nemen. Dat is vanzelfsprekend niet het doel waarnaar we streven.
Iedereen die nu dé oplossingen verwacht, moeten we teleurstellen. Elk gezin heeft nu eenmaal zijn eigen tafel-gewoonten.
Het ene gezin hecht eraan dat iedereen tot en met het toetje aan tafel blijft zitten, terwijl in het andere de tafel alleen gebruikt wordt om aan te knutselen (eten doet men dan met een bord op schoot voor de tv).
Iedereen moet dat allemaal natuurlijk zelf weten, zolang de kinderen maar leren hoe het moet. Al was het alleen maar om ze geen plee-figuur te laten slaan als ze eens een keer ergens te eten worden gevraagd.
Maar natuurlijk hebben we wel tips. Geen gouden regels, maar wel suggesties voor een aangename tijd aan tafel.
Kinderen kunnen goed mee-denken over wat ze willen eten. Laat ze bijvoorbeeld het toetje bedenken. Vraag wat er nog meer in de soep zou kunnen. Maar ook: praat over wat eetbaar is en wat niet. Wat dieren eten en mensen niet en waarom.
Ook zijn ze meestal geïnteresseerd in de bereiding van het eten. Probeer ze zo veel mogelijk te laten helpen (ook jongetjes!). Van het vullen van de bak met water waarin je de groente wast, tot het dekken van de tafel.
Als ze groter worden, zullen ze steeds meer willen doen. Van het roeren in een hete pan en het schillen van de aardappels, tot het versieren van schotels en borden.
Veel kinderen vinden gekookte groente niet lekker. Dat is ze niet kwalijk te nemen, want zeg nu zelf: u staat toch ook niet te watertanden bij papperige bloemkool, zompige worteltjes en draderige boontjes?
Veel groentes kunnen rauw gegeten worden en kinderen vinden dat vaak een stuk lekkerder. Geef dus als u staat te koken zo nu en dan een stukje rauwe groente om te knabbelen. Zo hebben ze al heel wat binnen voordat ze aan tafel gaan en hoeft u zich geen zorgen meer te maken over de nodige vitaminen.
Kinderen doen na wat ze zien. Als de ouders samen eten met de kinderen in plaats van apart, leren ze van uw gedrag. Tenzij u zelf beroerde tafelmanieren heeft, zal uw kind dus een goed voorbeeld krijgen.
Wat daar ook bijhoort, is dat je met regelmaat aan elkaar vertelt hoe lekker het eten is, en dat degene die het heeft klaargemaakt een complimentje verdient. Als ze dan eens ergens anders eten, zult u versteld staan van hoe goed ze het eigenlijk al blijken te kunnen.
Het is voor de kleine kinder-handen en hun gebrekkige motoriek heel erg moeilijk om netjes te eten. Toch moeten ze dat leren. Het is dan wel belangrijk dat het niet altijd alleen maar fout gaat. Een driejarige die zijn best doet, maar bij wie het eten toch altijd op de grond terecht komt, raakt gefrustreerd.
Geef een kind daarom een diep bord, of anders een zo groot mogelijk bord, zodat ze wat speelruimte hebben. Snijd het eten in hapklare stukjes. Stimuleer ze om zowel een lepel als een vork te gebruiken. Een vierjarige kan een (niet te scherp) mes leren hanteren.
Het is belangrijk dat een kind plezier heeft – en houdt – in eten. Schep dus niet te veel tegelijk op. Zo ziet het kind niet op tegen een onnemelijke berg eten en kan hij misschien zelfs eens om een extra portie vragen. Dat lokt bij de ouders weer een leuke reactie uit ("Joh, wat fijn dat je het zo lekker vindt") en dat komt de sfeer ten goede.
De smaak van een kind is in ontwikkeling. Een maal geen sperciebonen, wil niet zeggen dat het kind de volgende keer ook geen sperciebonen wil eten.
Doe elke keer of je van niets weet en bied alles aan wat u zelf ook eet (mits niet te scherp, want dat kan pijn doen).
Leer een kind dat het iets wat het echt niet lekker vindt ook niet volledig hoeft op te eten. Maar dat er wél altijd iets geproefd moet worden van alles wat er op tafel komt. Eén hapje. Dat kan verrassende momenten opleveren: "Mmm, veldsla vind ik héél erg lekker mam!"
Vroeger haalden ouders afschuwelijke dingen uit om een kind te laten eten. Neusjes werden dichtgeknepen zodat de lepel eindelijk naar binnen kon. En sommige kinderen werden vastgebonden aan de kinderstoel, net zolang totdat het bord leeg was.
De kans is groot dat deze kinderen een ongezonde relatie hebben ontwikkeld met voedsel.
Om dat te voorkomen is het belangrijk om een kind niet te dwingen iets te eten wat hij of zij echt niet wil. Het 'voor-straf-geen-toetje' is niet zo'n goed idee. Het belonen met een toetje evenmin, trouwens. In beide gevallen kan er een ongezonde relatie met eten ontstaan, waarbij het ontwikkelen van eetstoornissen op latere leeftijd, zoals boulemie, niet denkbeeldig is.
Probeer zo veel mogelijk van de maaltijd een 'tijd met z'n allen' te maken; vooral de avond-maaltijd. Het ontbijt is meestal haastig, en tijdens de lunch is niet iedereen aanwezig.
Het avond-eten is bij uitstek geschikt om aandacht te hebben. Niet alleen voor het eten zelf, maar ook voor elkaar.
Na een enerverende werkdag hebben de ouders elkaar soms veel te vertellen, maar het is belangrijk om dat uit te stellen. Neem de tijd en probeer de kinderen zoveel mogelijk te betrekken in de tafel-gesprekken. Zo leert een kind dat samen eten prettig is, en meer is dan voedsel tot je nemen.
De meeste kinderen hebben om zes uur gewoon honger: hun lijf vraagt om een nieuwe stoot energie en als ze die niet krijgen, worden ze hangerig, huilerig of ronduit vervelend.
Probeer dit moment voor te zijn, door op tijd aan tafel te gaan. Eet zoveel mogelijk elke dag op dezelfde tijd.
Als u de maaltijd toch moet uitstellen, geef de kinderen dan vooraf iets anders te eten. Een kind dat honger heeft, moet gevoed worden. Bedenk ook dat een kind dat te laat eet, later inslaapt en vaak onrustiger slaapt.
Als de kinderen niet willen eten, niet op hun billen blijven zitten, of gewoon zitten te klieren, voer dan het klassieke spelletje in. Bij ons is dat: 'De-vieze-man-in-het-restaurant'.
Het gaat zo: iedereen mag om de beurt vertellen wat de vieze man in het restaurant uithaalt. Hij overtreedt alle regels van goed fatsoen en goede manieren. Hij boert, laat winden, trekt zijn schoenen uit, eet met zijn handen... Altijd prijs en bovendien leerzaam.
Als u zich serieus zorgen maakt of uw kind wel genoeg gezonde voeding naar binnen krijgt, ga dan eens langs de huisarts. Een arts kan, eventueel samen met een diëtist, nagaan of u zich werkelijk zorgen moet maken.
