26 september 2010 door Henk Boeke
Is borstvoeding slecht voor de tanden? Geen probleem. Ook niet met nachtvoedingen. Maar wel goed opletten met tussendoortjes en poetsen.
Moedermelk bevat (melk)suiker. Dat roept dus de vraag op wat dat eigenlijk doet met de tandjes – zodra die er zijn – met name bij nachtvoedingen.
We hebben daar al eerder aandacht aan besteed in de Vraagbaak Borstvoeding, en onze lactatiekundige zei daar toen het volgende over. Het belangrijkste is dat er bij baby's die nog nachtvoedingen krijgen, niet meer cariës (tandbederf) gezien wordt dan bij baby's die geen nachtvoedingen meer krijgen. De vraag is dan hoe dat komt. Een goed antwoord is moeilijk te geven, omdat er twee verklaringen bestaan, die elkaar wederzijds uitsluiten.
De eerste verklaring is dat de bacterie die de melksuiker omzet naar het schadelijke zuur dat het tandbederf veroorzaakt, in zijn ontwikkeling geremd wordt door de aanwezigheid van moedermelk.
Daarnaast zou de mineralisering van tandbeen en glazuur beter verlopen onder invloed van moedermelk (beter dan bij koemelk of vruchtensap bijvoorbeeld), waardoor de tand als het ware gehard wordt door de moedermelk. Maar dat is alleen maar in reageerbuisjes aangetoond en niet in het echt.
De tweede verklaring waarom borstvoeding geen extra tandbederf zou geven, is gebaseerd op het mechanisme van zuigen aan de borst. Meestal volgt er op actief zuigen ook actief slikken. De melk blijft dus niet in de mondholte zitten, maar wordt meteen weggeslikt. Ook heeft een baby de tepel ver in de mond bij het zuigen (anders gaat het pijn doen bij de moeder en komt er haast geen melk uit de borst), zodat de melk al bijna ingeslikt is wanneer hij uit de borst komt.
Oftewel: de melk raakt de tanden nauwelijks, waardoor de belasting met melksuiker minimaal is.
Het zal duidelijk zijn dat deze hap-slik-weg-verklaring de eerstgenoemde verklaring min of meer uitsluit, want als de melk niet of nauwelijks in de mond aanwezig blijft, dan kan hij zijn heilzame werking ook niet uitoefenen...
De conclusie van onze lactatiekundige was dus dat we het gewoon niet weten. De redactie van Ouders Online hecht overigens de meeste waarde aan de eerste verklaring, want als je in de mond van een borstgevoede baby kijkt die net gedronken heeft, dan zie je daar gewoon nog allemaal melkresten zitten. Het ziet er niet naar uit dat de melk totaal weggedronken wordt.
Deze kwestie werd de afgelopen week weer actueel, toen we een vraag kregen van een moeder die worstelde met het slechte melkgebit van haar dochter. Het kind was inmiddels 7 jaar oud en had een tandartsentrauma opgelopen van het vele gaatjesvullen. Ook moesten er al een paar rotte kiezen getrokken worden. Het kind had tot haar 3e jaar borstvoeding gekregen. Zou dat de oorzaak van het probleem kunnen zijn?
We legden de vraag voor aan Suzan Put, de vaste tandarts van Ouders Online. Die zei een paar belangrijke dingen.
Om te beginnen is het zo dat de gaatjes die dit meisje heeft gekregen nadat ze 3 was, nooit veroorzaakt kunnen zijn door de borstvoeding. Ook bij zuigflescariës, bij kinderen die nachtelijke melk- of sapflessen krijgen, zie je dat het tandbederf stopt op het moment dat er met die slechte gewoonte gestopt wordt.
Daarnaast bevestigde ze dat er bij borstgevoede kinderen inderdaad – zoals onze lactatiekundige al zei – niet meer gaatjes gezien worden dan bij kinderen die geen borstvoeding kregen. Ze baseerde zich hierbij niet alleen op haar eigen praktijkervaring maar ze verwees ook naar recent onderzoek. Het slechte gebit van het kind in kwestie was dus niet het gevolg van de borstvoeding. Maar waarvan dan wel?
Vanaf 6 maanden, als de eerste tandjes doorkomen, gaan baby's ook andere dingen eten en drinken. Dat heeft wél invloed op de kwaliteit van het gebit. Met name de frequentie van die eetmomenten. Hoe meer eetmomenten op een dag, hoe vaker de bekende zuuraanval op de tanden.
Dus ook als je kind niet veel snoept, maar toch last heeft van veel gaatjes, dan is het in ieder geval zinvol om het huidige voedingspatroon onder de loep te nemen. Evenals het poetspatroon natuurlijk, maar daarover straks meer.
Tandarts Put noemde nog een factor (die meestal weinig aandacht krijgt), namelijk de mondgezondheid van de moeder. Hoe beter de moeder poetst (bij zichzelf), hoe minder cariës-bacteriën zij zelf in de mond heeft, dus hoe gunstiger voor het kind.
De bacteriën kunnen op allerlei manieren overgedragen worden. Niet alleen door de moeder trouwens, maar door elke volwassene die intensief contact met het kind heeft. Het is vooral onderzocht in relatie tot de moeder, maar het geldt natuurlijk ook voor vaders, opa's, oma's en crèche-leidsters. Bijvoorbeeld:
Op Nederlandse consultatiebureaus wordt hier weinig tot niets over gezegd. (Oproep aan onze lezers in het buitenland: bij u wel? Laat het ons weten. Met name in Scandinavische landen zou dit punt wel eens beter belicht kunnen worden, vermoeden we.)
Om gaatjes te voorkomen kun je het volgende doen:
En tot slot: het officiële fluoride-advies zegt dat het tot de leeftijd van 2 jaar voldoende is om één keer per dag te poetsen. Tandarts Put adviseert echter om twee keer aan te houden als je nog nachtvoedingen geeft. Dat kost weinig extra moeite; de baby kan in de flow met de rest van het gezin mee, je verwijdert toch een extra keer plaque en etensresten, én je hebt een extra fluoride-moment.
