9 september 2013
Hieronder behandelen we in het kort een aantal veel voorkomende baby- en peuter-aandoeningen, plus datgene wat eraan te doen is (voor zover mogelijk).
De eerste verschijnselen van waterpokken zijn rode vlekjes waar bovenop blaasjes ontstaan, verspreid over het lichaam. Die bevatten eerst helder en dan troebel vocht. Binnen een paar uur breekt dat blaasje door en vormt zich een korst. Tussen die plekken ontstaan weer nieuwe pokken, gedurende een dag of vier.
De bestaande behandeling met geneesmiddelen tegen waterpokken wordt alleen toegepast bij kinderen die bijzonder kwetsbaar zijn voor infecties. Andere kinderen hebben geen baat bij die behandeling. Soms voelt een kind verder niets, maar een aantal ellendige dagen is niet ongewoon. Eventuele jeuk kan worden bestreden met mentholpoeder. Vraag alleen niet: "Heb je jeuk?", want dan heeft iedereen het. Voorkom dat uw kind de blaasjes stukkrabt of de korsten eraf probeert te pulken. De ziekte is overigens zeer besmettelijk.
Een of meer van de volgende symptomen vormen het begin van roodvonk:
Na een dag of twee ziet u pas rode uitslag op de huid: vlekjes met iets verheven puntjes bij de haarwortel. Ze ontstaan vanuit de hals of de oksels en verspreiden zich over het lichaam. De tong is eerst beslagen, maar wordt daarna vuurrood. Het is een keelinfectie die met penicilline bestreden moet worden. Dit is echt een ziekte waarbij de huisarts nodig is, ook voor controles lang nadat het over lijkt te zijn.
Impetigo is een zeer besmettelijke huidinfectie, beginnend als een klein kapotgekrabd plekje in het gezicht rond de mond. Vandaar de bijnaam krentenbaard. Overal op het lichaam onstaan open plekjes met gele korsten, maar vooral op het gezicht en onbedekte lichaamsdelen. Met krentenbaard gaat u altijd naar de dokter.
Kinderen tot een jaar of 4 kunnen pseudokroep krijgen: benauwd-zijn tijdens een verkoudheid, met gierende inademing, meestal rond een uur of 11 's avonds. Geen paniek, maar wel de dokter erbij halen.
Pseudokroep is een virale ontsteking van de bovenste luchtwegen in de buurt van de stembanden. Door deze ontsteking zwelt het slijmvlies rondom de stembanden op, met benauwdheid als gevolg. De benauwdheid ontstaat doordat er vanwege de gezwollen bovenste luchtpijp minder lucht ingeademd kan worden. De behandeling is gericht op het doen afnemen van de zwelling, waarna het probleem van de ziekte verholpen is. De infectie zelf gaat altijd binnen een paar dagen over.
Het advies om te stomen bij pseudokroep is verouderd. Tegenwoordig wordt er bij ernstige benauwdheid als gevolg van de pseudokroep vaker met pulmicort gewerkt, omdat dat effectiever is. Pulmicort is een prednison-achtige stof die ervoor zorgt dat de zwelling in de larynx (het deel van de keel dat dicht zit) sterk afneemt.
Stomen met koude (!) vochtige lucht – of wandelen in de vochtige buitenlucht – is niet onzinnig en het helpt wel een beetje, maar het gunstige effect ervan is veel minder dan dat van pulmicort. Het voordeel van stomen of wandelen is echter dat je daarvoor niet naar een dokter hoeft.
Werkt het stomen niet, of is het kind heel erg benauwd, dan kan men alsnog naar een dokter gaan.
Baby-diarree is echt waterig. Als de ontlasting zalfachtig is, wil dat niet zeggen dat uw kind diarree heeft. De eerste twee levensjaren zijn de ingewanden van kinderen erg gevoelig. Meestal is diarree daarom het gevolg van bijvoorbeeld een nieuwe groente, suiker in de melkvoeding of een lichte verkoudheid. Natuurlijk is voorzichtigheid geboden bij deze darmstoornis, want het kan snel verergeren.
Uitdroging is eigenlijk het grootste gevaar. Probeer uw kind daarom regelmatig iets te laten drinken. Zorg in elk geval dat u altijd wat ORS (orale rehydratatie-substantie, te koop bij de drogist) in huis heeft. Dat levert een suiker/zout-oplossing die u geeft ter vervanging van de flesvoeding. (Het zout in de ORS zorgt ervoor dat de suiker beter opgenomen wordt.)
Geeft u uw kind borstvoeding, dan kunt u het bij diarree rustig aanleggen. Als er ook sprake is van hevig overgeven, of als de diarree echt zorgwekkend blijft omdat het kind er ook heel ziek uitziet, dan kunt u het beste de dokter bellen.
Tanden krijgen gaat vaak gepaard met koorts, maar het is een sprookje dat er een verband tussen zou bestaan. Het toeval wil wel dat ze tegelijkertijd voorkomen, maar de koorts wordt nooit veroorzaakt door de opkomende tanden van uw kind.
Baby's en peuters kunnen overigens koorts hebben zonder echt ziek te zijn en – omgekeerd – ziek zijn zonder koorts. Bovendien gaat de temperatuur bij baby's en peuters vaak snel omhoog, en stijgt hij hoger dan een volwassene gewend is. Bij baby's en peuters is koorts dus geen bruikbare indicatie om te bepalen of er echt iets mis is. Het gaat eerder om 'het totaal': slap, afwezig, anders-dan-normaal.
Bij baby's en peuters (tot zo'n jaar of twee à drie) kan het dus voorkomen dat uw kind plotseling 40°C koorts heeft, veroorzaakt door een onschuldige infectie als verkoudheid, griep of keelontsteking. In dat geval kunt u het zelf af (uitleg volgt hieronder). Maar als het kind zich ook ernstig ziek gedraagt, moet u de dokter raadplegen.
En wat moet je nou doen bij koorts? In ieder geval niet dik inpakken, maar luchtig kleden! Ook geen dik dekbed gebruiken, en zeker geen dicht kribbetje (beter is een open bed met spijltjes). Sommige artsen hebben er geen bezwaar tegen om af en toe een baby-zetpil paracetamol te geven (bijvoorbeeld om een nachtje goed te kunnen slapen), andere zijn daar wat terughoudender mee omdat koorts functioneel is. Het dient ergens voor.
Een derde aanwijzing dat uw kind ziek kan zijn, is overgeven, spugen of braken. Vrijwel elke baby geeft melk terug na een voeding; dat is op zich geen reden om aan te nemen dat hij ziek is. Let wel goed op dat de baby niet ál te veel vocht verliest, want baby's kunnen al in één dag uitdrogen.
Als het kind goed groeit en een gezonde indruk maakt, kunt u aannemen dat het spugen niet nadelig is. Spuugt uw kind elke dag, raadpleeg dan een arts.
Laat in elk geval de maag de eerste uren met rust en geef het kind daarna wat water als het daar zin in heeft (gebruik zonodig een lepeltje). Net als bij diarree veroorzaakt braken uitdroging van het lichaam; het toedienen van vocht is dus belangrijk. Dring het uw kind echter niet op, omdat de kans dan groot is dat het er direct weer uitkomt.
Een verstopte neus, hoesten, niezen en waterige ogen zijn de bekende verschijnselen bij verkoudheid. Belangrijk is om de neus goed vrij te houden. Dat vermindert het risico op oorontsteking (door de zogenaamde post nasal drip) en bij baby's is een vrije neus nodig om goed te kunnen blijven drinken. Bij baby's kun je het neusje uitzuigen (liever met de mond dan met een zuigertje, omdat een zuigertje de slijmvliezen kan beschadigen); oudere kinderen kunnen zelf snuiten.
Daarnaast kunt u bij de apotheek neusdruppels (of -spray) halen om de ademhaling te verlichten. Houd er rekening mee dat 'echte' neusdruppels niet langer dan een week gebruik kunnen worden, en noem de leeftijd van uw kind erbij als u ze haalt. In plaats van echte neusdruppels kunt u ook een fysiologisch-zout-oplossing kopen (eveneens verkrijgbaar als handige spray). Die kan gebruikt worden bij alle leeftijden, en mag langer gebruikt worden dan echte druppels.
Oorpijn is herkenbaar aan het feit dat het kind regelmatig naar zijn oor grijpt. Er kunnen tal van oorzaken zijn, maar meestal is het toch een ontsteking. Het kan echter ook weerpijn zijn, oftewel pijn die in feite ergens anders vandaan komt. Bijvoorbeeld een keelaandoening die zijn weerslag heeft op het oor.
Ter verlichting van de pijn kunt u wat lauw-warme olie proberen in te druppelen (slaolie of olijfolie). Een stapje verder gaat een produkt als Otalgan, waar lidocaïne inzit. Dat doet dus nog iets meer dan louter olie. Otalgan is gewoon verkrijgbaar bij de drogist.
Let op: oorpijn is eigenlijk altijd een reden om de huisarts te raadplegen. Zeker als er koorts bij komt is het raadzaam om dat nog dezelfde dag te doen.
Besmetting met een griepvirus kan bij kinderen verschillende effecten geven (afzonderlijk of in combinatie):
Net als bij volwassenen is uitzieken meestal de enige oplossing. Zie verder onder koorts.
Let op: bent u een borstvoedende moeder en heeft u zelf griep, dan mag u gewoon doorgaan met het geven van borstvoeding. Dat kan absoluut geen kwaad.
