18 september 2009 door Justine Pardoen

15. Slaan in Gods naam

Veel ouders worstelen met het dilemma dat het verstand soms iets anders zegt dan het gevoel. Discipline is nuttig maar verzaken mag ook. De leerplicht is okee maar schoolziek moet kunnen. Alcohol tijdens de zwangerschap is schadelijk, maar een glas wijn ontspant.

In deze aflevering geeft Justine de NCRV ervan langs, die kritiekloos lijkt te aanvaarden dat het Gods wil is dat kinderen geslagen worden.

Afgelopen vrijdag keek ik naar Netwerk. Eerst vrij argeloos, maar gaandeweg steeds opgewondener.

Netwerk meldde dat 74% van de Nederlanders vindt dat een 'corrigerende tik' moet kunnen, en dus niet strafbaar zou moeten zijn (wat het nu wel is). Volgens onderzoek van Netwerk slaat 5% van de ouders regelmatig. Zo'n 108.000 kinderen onder de 12 jaar worden dus geslagen.

Ik heb nooit begrepen wat dat is, een 'corrigerende tik', behalve dat het een vorm van slaan is waar blijkbaar tolerant over gedacht wordt. En die wel zou mogen, in tegenstelling tot een ander soort slaan. Waar de grens ligt, is echter niet duidelijk.

Slaan met de stok

Netwerk deed het onderzoek naar aanleiding van uitlatingen van de Amersfoortse predikant Gertjan Goldschmeding (van de ACC-Jouw kerk), die op de kansel predikte dat een goed ouder in naam van God zijn kinderen slaat.

Er staat immers in de Bijbel: "Wie zijn kind liefheeft, spaart de roede niet." En "Wie de roede spaart, haat zijn zoon." Goldschmeding vindt het slaan zelfs "een uiting van liefde" (ANP).

Er gaat wel eens iets mis in gezinnen met het slaan van kinderen, erkent Goldschmeding, maar dat komt dan doordat er "verkeerd geslagen" wordt. Alleen slaan in Gods naam is geoorloofd, of zelfs nodig, want het is slaan uit liefde. "De enige manier om kinderen van de hel te redden, is slaan met de stok. [...] Het is de enige manier die werkt", sprak hij zijn schaapjes toe.

Al in maart van dit jaar werd het echtpaar Goldschmeding gearresteerd en verhoord. EenVandaag maakte er een reportage over. Het Openbaar Ministerie bereidt een strafzaak voor.

Godsdienstvrijheid

Dit alles was me totaal ontgaan, tot afgelopen vrijdag Netwerk erover begon. De preker heeft zelf de publiciteit gezocht om zich publiekelijk te kunnen verdedigen tegen de acties van Justitie. Hij vindt dat hij aangetast wordt in zijn godsdienstvrijheid.

Waar is deze man opgeleid? Is hij eigenlijk wel opgeleid, of is het gewoon een kletser op de kansel, zoals er zo velen zijn, in en buiten de kerk?

Iedereen in dit land mag zeggen wat hij vindt. Maar het is wel goed om onderscheid te maken tussen mensen die maar wat roepen, en mensen die ergens goed over hebben nagedacht. En tussen meningen die leiden tot kritische zelfbeschouwing enerzijds en strafbaar gedrag anderzijds. Die Goldschmeding lijkt overigens te spreken (en te preken) als leken-predikant, zonder academische scholing.

Netwerk, zonder commentaar

Maar los van de vraag of Goldschmeding nu wel of niet een echte theoloog is: veel belangrijker vind ik wat Netwerk deed. Of beter: naliet. De NCRV greep de kwestie aan om te suggereren dat een groot deel van de Nederlanders het met deze preker eens is.

Zonder commentaar werden er cijfers van een eigen onderzoek gepresenteerd: de meerderheid van de Nederlanders vindt het ook onzin dat de corrigerende tik sinds 2007 in ons land strafbaar is ("Gaat mijn man me dan soms aangeven?"), een groot deel is zelf wel eens geslagen ("Daar zijn we niet slechter van geworden") en een groot deel van die geslagenen slaat ook nu zijn eigen kinderen weer.

Ik zat er met ergernis naar te kijken. Waar bleef nu het commentaar van de NCRV? Door deze cijfers zonder commentaar te presenteren, werd gesuggereerd dat het overdreven is dat het Openbaar Ministerie onderzoekt of Goldschmeding kan worden vervolgd. (Het gaat daarbij om twee zaken: het feit dat hij zelf zijn kinderen slaat met een stokje, en het feit dat hij andere ouders aanzet tot slaan in Gods naam.)

Koning Salomo

Ik pakte mijn eigen bijbel er maar eens bij. Koning Salomo leert ons in Spreuken dat je je kind (zoon) moet slaan met een stok (roede). Alleen uit liefde mag je slaan, nee, móet je slaan, om te voorkomen dat je kind in de hel komt.

Er staan best wijze dingen in Spreuken. Zoals: "Een verstandig man houdt zijn woede in toom". Maar ook: "Tuchtig je zoon, dan is er hoop, maar zorg er wel voor dat hij niet sterft". En: "Bloedige striemen doen het kwaad verdwijnen, slagen zuiveren het innerlijk" (Spreuken 20:30) (NBV)

Inmiddels zijn we wel een paar eeuwen verder, en zijn we anders gaan denken. We hebben de slavernij afgeschaft en we hebben ontdekt dat belonen beter werkt dan straffen. Een opvoeding zonder geweld kweekt géén watjes die niet gehoorzamen, maar kinderen met zelfrespect en dat is een belangrijke voorwaarde om een ander te kunnen respecteren.

NCRV, wat is úw opvatting over respect? Waar bleef úw publieke steunbetuiging aan de kinderen? En waarom kwamen die zelf niet aan het woord om te vertellen wat ze vinden van het slaan, al dan niet in Gods naam? What about hoor en wederhoor?

Drogreden

Misschien denkt de NCRV de kinderen indirect een stem gegeven te hebben, door ouders aan het woord te laten die vroeger zelf geslagen zijn, en die zeggen dat ze daar niet slechter van geworden zijn.

Als dat zo is, dan is het een drogreden. Het zegt niets over de vraag of het al dan niet goed is om kinderen te slaan. Mensen kunnen ook kindermishandeling te boven komen, of begrip krijgen voor hun ontvoerders... Maar kindermishandeling en ontvoering kun je daar toch niet mee goedpraten, lijkt me.

En al die mensen die klagen over het wettelijke verbod op slaan, kan ik dit zeggen: door rood rijden is ook verboden. Dat lijkt me een heel nuttig verbod, ook al kom je er meestal wel levend vanaf als je het toch doet. Dat het soms gebeurt, en dat je daar geen letsel aan over hoeft te houden, is nog geen reden om het verbod op te heffen.

Lichamelijke integriteit

Slaan uit onmacht kan ik nog wel begrijpen. Kinderen halen soms het bloed onder je nagels vandaan en ouders zijn geen heiligen. Iedereen schiet wel eens uit z'n slof.

Maar dat nu juist de NCRV meneer Goldschmeding als aanleiding nam voor het onderwerp, vind ik kwalijk. Want Goldschmeding wijst slaan uit woede en onmacht wél af. Dat is 'verkeerd slaan', en zo bedoelt God het nou ook weer niet. Volgens Goldschmeding moet je slaan uit principe, en door daar niets over te zeggen, houdt de NCRV zich laf op de vlakte.

Ik zeg er wel iets over, en wel dit. Geeft u uw buurman een 'corrigerende tik' als die iets doet wat u niet zint? Of vindt u het normaal als uw werkgever u een mep geeft? Ik denk het niet. Maar dat vindt u natuurlijk van andere orde. Net als koning Salomo, die vond dat vrouwen, kinderen en honden best geslagen mochten worden. Uit liefde. Maar ik zie het verschil niet, tussen buurlieden en werknemers enerzijds, en vrouwen en kinderen anderzijds. Lichamelijke integriteit is universeel, en niet voorbehouden aan specifieke personen. Dat heeft onze wetgever goed gezien.