20 juni 2014 door Justine Pardoen
Met 'passend onderwijs' krijgen kinderen de zorg die ze nodig hebben, is het idee. De praktijk is anders.
Vanaf komend schooljaar krijgt ieder kind het onderwijs dat past bij zijn eigen mogelijkheden en beperkingen, zo dicht mogelijk bij huis. Als een kind extra hulp nodig heeft, dan biedt de school die hulp zelf. Het liefst op de eigen school, en anders via een zogenaamd 'samenwerkingsverband'. Als de ene school het niet redt, springt de andere bij, is het idee. Zo zou de instroom naar het speciaal onderwijs ingedamd kunnen worden.
Dus: als een school een kind niet voldoende kan bieden, zal die school er via zijn 'samenwerkingsverband ' voor zorgen dat het kind elders onderdak komt. Scholen hebben namelijk een zorgplicht. Als je een kind aanmeldt voor een school, moet er binnen 6 tot 10 weken een passend aanbod zijn voor dat kind. De school waar het kind is aangemeld, moet daarvoor zorgen. Die regelt eventuele ondersteuning dus ook zelf. Dit geldt zowel voor het basisonderwijs (PO) als voor het middelbaar onderwijs (VO).
Ouders hoeven dus niet meer zelf een ingewikkelde indicatieprocedure te doorlopen. De samenwerkingsverbanden passend onderwijs gaan bepalen welke steun er nodig is voor een kind, en ze gaan dat ook betalen. Het 'rugzakje' komt dus te vervallen. Het extra geld gaat - via de samenwerkingsverbanden - naar de scholen, en niet meer naar de ouders.
Het samenwerkingsverband maakt voor elk kind dat dat nodig heeft, een ondersteuningsplan. De wet Passend Onderwijs is niet bedoeld als bezuiniging, dus in principe zou ieder kind dat nu hulp krijgt op school, dat ook straks nog kunnen krijgen.
In dit nieuwe systeem zouden we toe moeten kunnen met minder medische etiketten; er is geen diagnose meer nodig om een kind te helpen. Kinderen die een beetje anders zijn, zijn daarmee nog niet abnormaal, is het idee. We zijn wat doorgeschoten in het labelen van kinderen. Onderwijs bieden dat het kind nodig heeft, moet ook zonder zo'n label kunnen.
Onze overheid wil 'normaliseren' en 'ontmedicaliseren'. Op zich is daar niets mis mee. Voor veel ouders zal het een verademing zijn om niet eerst een diagnose te hoeven krijgen voordat je hulp krijgt voor je kind. Maar...
Het lijkt erop dat dat deze 'normalisering' op het bordje van de scholen wordt gelegd, en het is de vraag of die dat kunnen. Kunnen leerkrachten en docenten omgaan met de grote diversiteit aan leerlingen en hun individuele behoeften? Wat kunnen ouders zelf doen om ervoor te zorgen dat hun kind inderdaad op tijd en dicht bij huis passend onderwijs krijgt? En wat doe je met kinderen die tussen de wal en het schip belanden? Het is een illusie om te denken dat vanaf 1 augustus alle problemen met thuiszitters zomaar zijn opgelost.
Ouders maken zich zorgen. En terecht. Vanaf 1 augustus moeten scholen werken met de nieuwe wet Passend Onderwijs. Maar in de praktijk krijgen ouders te maken met scholen die zich helemaal niet houden aan hun zorgplicht.
Bram werd afgewezen op de middelbare school van zijn keuze. Zonder duidelijke reden. De school zegt dat de wet Passend Onderwijs pas op 1 augustus ingaat, dus dat ze nu nog geen zorgplicht hebben. (Waarmee de school voorbij gaat aan de Motie Van Meenen, die juist bedoeld is om dit soort situaties te voorkomen.)
Suzan, de moeder van Bram, twittert zich suf om aandacht te krijgen voor haar situatie en ze schrijft er columns over op ADHD Netwerk. Daarin vertelt ze dat het haar niet lukt om de reden van de afwijzing schriftelijk bevestigd te krijgen:
Ook heb ik het schoolbestuur gevraagd om een schriftelijke afwijzing met duidelijke tekst en uitleg. Ze zijn verplicht om deze verklaring aan mij te geven, zodat ik bezwaar kan maken tegen de afwijzing, waarop de school weer een nieuwe beslissing moet nemen. Op deze verklaring wacht ik nu geduldig. De school heeft namelijk alle tijd. Daarom ga ik zelf ondertussen ook maar op zoek naar een alternatief. Vinden wij die niet dan zit zoon na de zomervakantie thuis.
Het is niet zijn ADHD waardoor Bram niet mag komen, maar 'de gehele problematiek'. Suzan wordt nieuwsgierig. Wat heeft de basisschool allemaal doorgegeven?
Als ze het dossier ziet dat is overgedragen, zakt de moed haar in de schoenen. Daarin staat bijvoorbeeld een oud verhaal dat Bram zichzelf niet kon aankleden bij gym. Toen hij klein was. Wat heeft dat te maken met de situatie van de nu 13-jarige, die volgens zijn ouders op een reguliere school past?
Ook opmerkelijk: de school waar Bram voor koos, heeft hem nog nooit gezien of gesproken. Afwijzing lijkt een stuk gemakkelijker dan de zorgplicht.
De volgende school laat hem bungelen. Bram twittert erover. Doordat hij niet wordt aangenomen, mag hij niet naar de kennismakingsdag. Denk even aan je eigen kind van 12. Hoe zou die omgaan met zo'n afwijzing?
Hoe zit dat nou? Hebben kinderen nu recht op passend onderwijs of niet? De school weet nog niet of hij mag komen. Eerst willen ze Bram observeren in zijn klas (groep 8). Pas dan nemen ze een beslissing.
Moeder Suzan vindt dat vreemd. In haar column Leerplicht en leerrecht op ADHD Netwerk constateert ze: "Het is natuurlijk van de zotte. Observeren is niet standaard onderdeel van het toelatingsbeleid. Als dit wel zo was, zouden ze alle nieuwe leerlingen moeten observeren." Met als conclusie: "Leerplicht is mooi, maar leerrecht is beter".
Inmiddels is Bram ook op de tweede school afgewezen. In de geschillencommissie heeft zijn moeder weinig vertrouwen, omdat scholen niet verplicht zijn daaraan mee te werken. Ze beraadt zich op vervolgstappen met adviseurs van Balans. Die oudervereniging zal het nog druk krijgen...
Bram is niet de enige. Bij het Steunpunt Passend Onderwijs (van oudervereniging Balans) komen meer berichten binnen over kinderen die door scholen geweigerd worden. Ouders zullen lang niet altijd zo assertief zijn als de moeder van Bram. Maar in ieder geval moeten ze van zich laten horen bij de geschillencommissie.
Aandacht vragen voor het probleem is ook belangrijk. Alle Kamerleden moeten weten dat het niet goed gaat. Er zijn nu al 16.000 thuiszitters, en dat aantal gaat ongetwijfeld stijgen. Om nog maar te zwijgen van de ouders die hun baan moeten opzeggen om hun thuiszittende kind goed te begeleiden.
Oudervereniging Balans maakt zich zorgen. Het is echter de vraag of hun signalen iets uithalen. Ook de zorgplicht voor scholen lijkt vooralsnog een wassen neus te zijn. Uiteindelijk zul je het dus toch zelf moeten doen. Maar hoe?
